Wat vooral opvalt is de stilte. Normaal, zegt een buurman, hoor je de kippen en eenden van boer Philippe Galand hier aan de straatkant zelfs vanuit de gesloten stallen kakelen en snateren. Sinds zijn bedrijf vorige door het Franse ministerie van Landbouw vorige week is geruimd, is het naargeestig stil in Baccas, een gehucht bij de gemeente Cénac, diep in de Dordogne.

Voor het eerst sinds 2006 is in Frankrijk vogelgriep (H5N1, H5N2 en H5N9) vastgesteld. Maar anders dan tien jaar geleden raakt de uitbraak nu vooral de Sud-Ouest, bekend om zijn eendendelicatessen, in het bijzonder de foie gras. Zo vlak voor Kerst, de belangrijkste tijd voor de verkoop van de vette lever, had de uitbraak voor de industrie op geen slechter moment kunnen komen. De bezorgdheid in de regio is groot.

Bij Galand werden 4.500 kippen en duizend eenden vernietigd. Zijn boerderij is gedesinfecteerd en afgezet met rood-witte linten en gele bordjes van de police sanitaire. Verboden toegang voor iedereen, zelfs voor de boer zelf. In de wijde omtrek is het niet toegestaan levende dieren te vervoeren. Inmiddels zijn in zes departementen in Sud-Ouest, waaronder de Dordogne, de Landes en de Gers, 42 pluimveebedrijven geruimd. Het gaat om meer dan 85.000 vogels, vooral eenden.

Galand weigert met de pers te praten. „De moed is hem in de schoenen gezonken”, legdeburgemeester Rémi Jalès uit in de lokale krant Sud-Ouest. De man zou psychische hulp krijgen.

Maar volgens andere boeren heeft de bedrijfsvereniging van foie grasproducenten de leden nadrukkelijk geadviseerd om niet in de openbaarheid te treden teneinde zo min mogelijk ruchtbaarheid aan de epidemie te geven. „Het is sowieso een drama”, vindt de buurman. Nadat de melkprijs in 2009 was ingestort deed Galand zijn koeien weg en was hij overgestapt op de sjieke eenden met het IGP-regiokeurmerk: Indication géographique protégée.

Frankrijk is met een marktaandeel van 80 procent de grootste producent van foie gras in de wereld. Het land is ook de grootste gebruiker: negen van de tien Fransen zeiden in 2013 in een enquête dat ze dat jaar ten minste één keer foie gras hebben gegeten.

Ondanks terugkerend protest tegen vetmesten is foie gras een groeimarkt

Ondanks de regelmatig terugkerende protesten tegen het vetmesten van de dieren in de laatste weken voor de slacht, is het een groeimarkt. Vooral in Japan en in het Midden-Oosten doet het Franse luxeproduct het goed.

Jaarlijks wordt volgens overheidsagentschap FranceAgriMer in Frankrijk voor zo’n 2 miljard euro aan foie gras omgezet, 30.000 mensen hebben direct werk dankzij de vette eenden en nog zo’n 100.000 indirect.

Sinds de uitbraak van vogelgriep hebben ten minste vijftien landen, vooral in Azië en Afrika, de import van alle vormen van Frans pluimvee verboden. Frankrijk zelf staat uitvoer uit de Dordogne en de Landes van pluimveeproducten van na 24 oktober (in verband met de incubatietijd) niet meer toe.

Maar dat betekent niet dat de dieren niet gegeten kunnen worden. Al sinds de eerste gevallen van vogelgriep half november probeert minister Stéphane Le Foll van Landbouw consumenten ervan te overtuigen dat er „geen enkel gevaar voor de volksgezondheid” bestaat.

Dat bevestigde afgelopen week het Franse agentschap voor de voedselveiligheid, Anses. Het gevonden virus „heeft niet de genencombinatie die nodig is voor overdracht op de mens”, zei directeur Gilles Salvat tijdens een persconferentie in Parijs. Het virus is niet van de gevaarlijker Aziatische, maar van de Europese variant, benadrukte hij. Het eten van de foie gras (of confit de canard, magret, kip of eieren) is dus „ongevaarlijk”.

Maar het is de vraag of de consumenten met die uitleg genoegen nemen. De Franse supermarkten liggen als vanouds bomvol met alle mogelijke foie-grasvarianten, maar de handel vreest het ergste. „Het is goed dat de minister de mensen geruststelt, maar ik hoop dat het werkt”, zegt Sylvain Deviers van foie-grasspeciaalzaak Valette in het vlakbij Cénac gelegen toeristenstadje Sarlat. „Het komt akelig dichtbij nu. Je hoort echt dat mensen overwegen met Kerst iets anders op tafel te zetten”, zegt hij in zijn winkel vol potjes en blikjes in alle mogelijke patévarianten. „Ik probeer mensen duidelijk te maken dat onze leveranciers nog geen problemen hebben. Maar dat kan natuurlijk zo veranderen. Het zijn trekvogels die het virus overbrengen”, zegt hij. „We moeten het voor de jaaromzet echt van deze periode hebben. Ik hou mijn hart vast.