Boerderij: Activisten duwen Amerikaanse legbatterij omver

Met Wal-Mart is er opnieuw een groot Amerikaans concern dat afscheid neemt van de legbatterij. Tegenstanders van kooiproductie domineren het debat in de Verenigde Staten. Pluimveehouders houden zich afzijdig. Uit angst, zegt Ken Klippen.

 

Het is de grote vraag komende november in het stemhokje in Massachusetts. Niet of Donald Trump of Hillary Clinton president wordt van de Verenigde Staten. Maar of de staat eieren uit de legbatterij zal verbieden. De hoogste rechter in Boston buigt zich over een met handtekeningen omkleed verzoek van de actiegroep Humane Society of the United States (HSUS) om tijdens de verkiezingen tegelijkertijd dit referendum te houden. Hoewel Massachusetts slechts één leghennenbedrijf kent, behelst een verbod ook het einde van alle verkoop van kooi-eieren

Diane Sullivan, een armoedeadvocate, en boer James Dunn proberen de volksraadpleging tegen te houden. Maar dierenactivisten van de Humane Society beheersen het debat in kranten als de Boston Globe en op nationale tv-zenders. Toevallig doken deze dagen schokkende beelden op uit een legbedrijf in Maine. Een arbeider bij Hillandale Farms, undercover voor Amerika´s grootste dierenactivistenclub, filmde kippen zittend bovenop dode soortgenoten en vogels die amper voedsel of water konden bereiken.

,,Walgelijk'', fulmineerde Paul Shapiro, directeur dierenwelzijn bij de HSUS. Het kippendrama bij Hillandale haalde grote nieuwsstations als ABC en CBS. En hoewel het bedrijf fel reageerde – de inmiddels ontslagen arbeider zou deels zelf verantwoordelijk zijn geweest voor de rotzooi – de mediahype is precies wat de Humane Society zoekt om consumenten te overtuigen. Ze beschikt over een jaarbudget van 135 miljoen dollar: genoeg voor geöliede campagnes. De kruistocht tegen de legbatterij lijkt succesvol.

Wal-Mart

Een paar weken geleden kondigde Wal-Mart – de grootste retailer in Amerika – aan om per 2025 alleen nog kooivrije eieren te verkopen. Vorig jaar maakte MacDonald's dezelfde ommezwaai. Allemaal volgen ze in de voetstappen van broodjesketen Subway, dat al in 2010 de legbatterij in de ban deed. De omwenteling vereist grote veranderingen bij pluimveehouders. Want momenteel leeft slechts 10 procent van de Amerikaanse leghennen buiten kooien. Volgens het landbouwministerie USDA zijn dat 18 miljoen vogels. Terwijl er voor de toekomstige vraag 175 miljoen nodig zijn.

Het opmerkelijke aan de Amerikaanse legbatterij-discussie is dat boeren amper hun zegje doen in de media. De US Poultry & Egg Association, naar eigen zeggen de ´grootste en meest actieve pluimveeorganisatie ter wereld´ lijkt onzichtbaar. Woordvoerster Gwen Venable onbereikbaar. Waarom? Is er geen behoefte aan enig tegenwicht in het debat? Of ziet men het, net zoals in Europa, als een gelopen race? Als het aan Ken Klippen ligt, voorzitter van de National Association of Egg Farmers, zeker niet.

,,Toen McDonalds vorig jaar haar afscheid van kooi-eieren bekend maakte, heb ik gelijk gesteld dat ik het schandelijk vond. Per brief aan McDonalds en aan alle landelijke media. Jarenlang deden we samen met het fastfoodconcern onderzoek in de Coalition for Sustainable Egg Supply naar de voor- en nadelen van kooisystemen en vrije uitloop. Zij kennen de uitkomsten. Dan kun je nu niet tegen je publiek zeggen dat je kiest 'op basis van gezondheid en voedselveiligheid'. Want die kruistocht van activisten is niet gebaseerd op wetenschap, maar op een mythe."

10 miljard eieren

Klippen spreekt als voorzitter van de National Association of Egg Farmers namens ruim 200 bedrijven. Samen zijn ze goed voor 50 miljoen hennen en jaarlijks 10 miljard eieren. ,,Het risico op besmetting met bacterieën is groter bij vrije uitloopeieren. Eén van de laatste salmonella-uitbraken kwam voort uit een boerderij met vrije uitloop. Ook de mortaliteit is twee keer hoger dan in de kooi. Consumenten moeten begrijpen dat kooivrij niet per definitie een paradijselijk systeem is. Maar ze horen iets anders.''

,,Keer op keer heb ik pluimveehouders gevraagd of zij in interviews voor Amerikaanse media hun verhaal willen doen. Over de hoge investeringen. Of de feiten over voedselveiligheid. Maar ze durven het niet aan. Onder mijn leden bestaat grote angst dat zij vervolgens, als ze met naam en woonplaats op tv zijn geweest, het doelwit worden van diezelfde dierenactivisten. Dat is geen grapje. Met hun agressieve optredens zijn ze in het staat om je bedrijfsvoering compleet onmogelijk te maken.''

Federaal verbod onwaarschijnlijk

Een federaal verbod op de batterij vanuit Washington, zoals vijftien jaar geleden vanuit Brussel, is niet waarschijnlijk. Maar in bijvoorbeeld Ohio – de op één na grootste eierproducent – is de nieuwe trend wel voelbaar. Volgens het Departement voor Landbouw oriënteren zich meer ondernemers op bouwvergunningen. ,,De kosten zijn enorm. Een stal herinrichten of bouwen kost miljoenen'', zegt ambtenaar Kevin Elder. Schattingen liggen rond de 40 dollar per kip voor arbeid, bouw, eet- en drinkmateriaal en nesten. Lang niet elke boer, zeker de kleinsten niet, kan dat ophoesten.

Uiteindelijk krijgt de consument die prijsverhoging op zijn bordje. En dat is precies waar advocate Dianne Sullivan in Boston voor vreest. Een verbod op batterijeieren maakt een betaalbaar en gezond voedselproduct lastiger bereikbaar voor kwetsbaar groepen, stelt Sullivan. Kwetsbaar is geen abstractie voor haar, ze is zelf dakloos geweest. Eierprijzen kunnen stijgen met twaalf dollarcent per dozijn tot zelfs tachtig cent per twaalftal.

Erkende standaard ontbreekt

Kippenhouder Amon Baer uit Minnesota heeft een afscheid van de kooi overwogen. Net als zijn broers en neven met wie hij samen meer dan een miljoen leghennen houdt. Maar in een interview op Marketplace.org stelt hij er voorlopig van af te zien. Mortaliteit vindt hij een probleem. Maar het grootste struikelblok: ,,Er is nog steeds geen erkende standaard wat 'kooivrij' is.'' Is dat de verrijkte kooi? Vrije uitloop? Of zelfs uitloop naar buiten? ,,Als ik nu 40 dollar per kip investeer en over vijf jaar zegt een certificeringsorganisatie: 'Dit systeem accepteren we niet'. Wat moet ik dan?''