NRC: Twaalf weken in de stal? Dan wordt een vrije-uitloopkip een scharrelkip

Door de ophokplicht mag een vrije-uitloopei vanaf 1 februari alleen als scharrelei worden verkocht. Gevolg van EU-regels.

De familie Bouma heeft twee kippenstallen in het Overijsselse Bergentheim. In de ene stal zitten 20.000 scharrelkippen, in de andere 33.000 vrije-uitloopkippen. De scharrelkippen blijven binnen, terwijl de vrije-uitloopkippen dagelijks naar buiten gaan. Behalve de afgelopen weken. Sinds 9 november een ophokplicht geldt voor commercieel gehouden pluimvee vanwege uitbraken van vogelgriep in Europa.

Vanwege die ophokplicht botsen de vrije-uitloopeieren vanaf volgende week op EU-regels. Die schrijven voor dat eieren van kippen die twaalf weken achtereen binnen hebben gezeten – dat is op 1 februari – niet meer verkocht mogen worden als vrije-uitloop, maar alleen nog als (goedkoper) scharrelei.

Nederland lobbyt al langere tijd in Brussel voor het versoepelen van deze regels, maar tot nu toe zonder direct resultaat. Al kreeg staatssecretaris Van Dam (Landbouw, PvdA) het onderwerp maandag wel op de agenda van de Europese Commissie.

Een scharrelei brengt zo’n 1 à 2 cent minder op dan een vrije-uitloopei, schat Hendrieëtte Bouma, die het bedrijf in Bergentheim samen met haar man runt. Dat klinkt misschien als een klein verschil, maar ga maar eens na dat een kip in topvorm ongeveer een ei per dag legt, en dat keer 33.000 stuks. Extra vervelend is dat de vrije-uitloopeieren volgens Bouma nu juist zorgen „voor het beleg op de boterham”. Want met scharreleieren verdien je nu niet zoveel, zegt ze.

De vogelgriepvariant H5N8 die in november voor het eerst opdook in een Nederlands bedrijf met vleeseenden, zorgt ook al voor miljoenenschade in de pluimveesector, omdat verschillende landen een importverbod hebben op bijvoorbeeld Nederlandse broedeieren.

Welk ei je koopt kun je zien aan het eerste cijfer op de eierschaal. 0 is biologisch, 1 is vrije-uitloop of grasei, 2 is scharrel of ei uit een ‘ rondeelstal’ en 3 is een ei uit koloniehuisvesting, opvolger van legbatterij. Deze eieren worden sinds 2004 niet meer in de supermarkt verkocht.
Als de vrije-uitloopeieren scharrel worden, kost dat boeren samen zo’n 5 miljoen euro per week, schat brancheorganisatie Avined in vakblad Boerderij. Ook andere ondernemers in de pluimveesector, zoals handelsbedrijven die straks niet aan hun leveringsafspraken kunnen voldoen, hebben overigens last van een mogelijke ‘afwaardering’. In totaal heeft Nederland zo’n vijf miljoen vrije-uitloopkippen, maar een deel is jonger dan twaalf weken. Biologische kippen zitten overigens ook verplicht opgehokt, maar daar zijn de regels flexibeler.

Nu een Brusselse oplossing niet haalbaar lijkt vóór volgende week, onderzoekt staatssecretaris Van Dam welke maatregelen in Nederland genomen kunnen worden. Het is de bedoeling dat de Tweede Kamer daar nog deze week over ingelicht wordt.

Hennie de Haan van de pluimveevakbond NVP hoopt op coulance van „marktpartijen”. Zo zouden supermarkten volgens De Haan hun consumenten kunnen voorlichten over de situatie, om zo eieren die officieel scharrel zijn, toch voor de prijs van vrije uitloop te kunnen verkopen.

Een andere oplossing is het opheffen van het ophokverbod. Maar de sector is daar niet zo happig op, zegt De Haan. In Nederland is de laatste besmetting een maand geleden. Twee bedrijven in het Zuid-Hollandse Zoeterwoude werden met Kerst geruimd. Maar het vogelgriepvirus is niet ver weg: deze week was het weer raak in Duitsland, zo’n dertig kilometer van de Nederlandse grens.

Ook Bouma uit Bergentheim houdt de hennen liever nog even binnen „De gezondheid van de kippen is het belangrijkst.”