Boerderij: ‘Mij werd verteld dat ze werkten met legaal middel Dega-16’

De NVWA heeft stallen met 20.000 hennen van pluimveehouder Helmus Torsius in Putten geblokkeerd vanwege fipronil in de eieren. De financiële schade loopt snel op. Pluimveehouder Torsius heeft zijn buik vol van de starre aanpak van de overheid. Ook vindt hij het onterecht dat bedrijven in andere schakels in de eierketen pluimveehouders aan hun lot overlaten.

 

Terwijl een cameraploeg van televisieprogramma Nieuwsuur opnames maakt rondom zijn stallen in het Gelderse Putten, doet Torsius zijn verhaal. Torsius is één van de 180 pluimveehouderijen die te maken hebben met een blokkade door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Oorzaak: een te hoge concentratie fipronil in de eieren.

Bij Torsius gaat het om eieren uit de biologische tak van zijn bedrijf. Het bedrijf van Torsius bestaat uit ruim 100.000 gangbare hennen en twee biostallen op een andere locatie met 20.000 en 5.000 hennen.

In maart van dit jaar schakelde Torsius het Barneveldse bedrijf ChickFriend in om een bloedluisbestrijding uit te voeren in de stallen met biologische hennen. ‘Normaliter pakken we bloedluis in onze stallen zelf aan, vertelt de pluimveehouder. “We gebruiken daarvoor silicapoeder dat we mengen met water en in de stal vernevelen. Als je dat elke paar maanden doet, zeker in de zomerperiode, kun je bloedluis redelijk onder controle houden. We hebben ook geëxperimenteerd met het verhitten van stallen om ze bloedluisvrij te maken. Dat werkt, maar mijn ervaring is dat bloedluizen later in grotere aantallen terugkomen dan voorheen. In ieder geval op een bedrijf als het onze waar we met hennen van verschillende leeftijden werken en je dus makkelijk bloedluizen van de ene naar de andere stal brengt. Vanwege drukte op het bedrijf besloot ik afgelopen voorjaar met ChickFriend te bellen om onze biologische stallen te behandelen.”

Vorig jaar maakte Torsius ook al eens gebruik van de diensten van ChickFriend. Hij liet toen tijdens een leegstandsperiode een van zijn gangbare stallen behandelen tegen bloedluis. Deze stal is niet door de NVWA geblokkeerd omdat de bloedluisbestrijding ver voor 1 januari is uitgevoerd en omdat bij analyses van eieren geen te hoge fipronil-waardes zijn aangetoond. Al zijn nog niet alle uitslagen binnen.

Nog gevraagd of het middel legaal is

Pluimveehouder Torsius had van collega’s gehoord dat de behandeling van ChickFriend goed werkte. “Toen ik ze belde, heb ik nadrukkelijk gevraagd of ze werken met een legaal middel en of ik de kosten via een factuur in rekening gebracht krijg. Op beide vragen volgde een bevestigend antwoord.” Dat was voor Torsius voldoende om het bedrijf opdracht te geven om voor hem aan het werk te gaan.

De pluimveehouder heeft ChickFriend niet gevraagd naar een IKB-erkenning. Hij ging ervan uit dat die erkenning er wel was. “In reclame-uitingen op onder meer bedrijfsauto’s wekte het bedrijf die indruk. Recent las ik dat ChickFriend nooit een IKB-erkenning heeft gehad.”

Dat ChickFriend werkte met een bloedluisbestrijdingsproduct waarin insecticide fipronil aanwezig was, wist Torsius niet. “Mij hebben ze verteld dat ze werken met het legale middel Dega-16.”

Eieren met 0,13 milligram fipronil per kilo

Vorige week kwam alles in een stroomversnelling toen de NVWA begon met het blokkeren van pluimveebedrijven die na 1 januari ChickFriend een bloedluisbehandeling hadden laten uitvoeren. Analyses leverden op dat de biologische eieren van Torsius 0,13 milligram fipronil per kilo bevatten. Dat is fors hoger dan de sinds 1 januari 2017 afgekondigde drempelwaarde van 0,005 milligram per kilo. Torsius is verplicht om eieren terug te halen die hij sinds januari heeft afgeleverd. “In de praktijk zijn de meesten inmiddels geconsumeerd. De terug te halen aantallen eieren zullen klein zijn; ook al omdat we sinds vorige week geen eieren meer geleverd hebben. We hebben voor de biologische eieren slechts één afnemer, dus zo’n zogenoemde recall-actie hoeft niet moeilijk te zijn.”

Wat er verder gaat gebeuren met de eieren die hij in opslag heeft en die de kippen nog leggen, weet Torsius niet. Ook het lot van de hennen is onbekend. De pluimveehouder houdt er rekening mee dat hij zijn dieren zal moeten laten vergassen en met de eieren en de mest afvoeren voor verbranding. “De mest is niet zo’n punt. Dieren en eieren op zo’n manier vernietigen, vind ik wel erg.”

Probleem van pluimveehouders

Torsius weet nog niet tot welke hoogte de financiële schade voor zijn bedrijf kan oplopen. Hij vindt het uitermate frustrerend dat zowel de overheid als het overige bedrijfsleven het hele probleem op het bordje van de legpluimveehouders leggen. ‘Natuurlijk hoort fipronil niet in onze eieren aanwezig te zijn. Maatregelen zijn zeker nodig. Maar bij een dermate groot probleem dat de halve sector in enorme moeilijkheden brengt, zou het passend zijn dat de overheid zich wat flexibeler opstelt. Ook de houding van industrie en eierhandel stoort me. Ze willen op geen enkele manier meewerken aan het verkleinen van het probleem, bang als ze zijn voor hun grote afnemers.’

Torsius heeft zich laten voorrekenen dat de fipronil-norm voor eieren zo laag is dat mensen pas risico op gezondheidsschade lopen als ze 1.600 eieren met een fipronil-gehalte van 0,005 milligram per kilo per dag eten. “In theorie zouden industriële eierverwerkers dooiers van eieren met te veel fipronil kunnen ‘verdunnen’ met dooiers die geen fipronil bevatten. Maar deze werkwijze schijnt niet toegestaan te zijn.”

Kritisch kijken naar fipronil-norm in eieren

Als het aan Torsius ligt, zou de overheid nog eens kritisch naar de norm voor fipronil in eieren moeten kijken. “De huidige norm van 0,005 milligram/kilo geldt sinds 1 januari van dit jaar. Als de overheid zou toestaan om tijdelijk de oude hogere norm te hanteren, was het probleem al voor meer dan de helft opgelost. Ambtenaren lijken niet te beseffen hoe groot het probleem is waarmee de legpluimveesector nu te kampen heeft. Een probleem bij de overheid is ook de toenemende angst om op hoog niveau beslissingen te nemen, omdat mensen geen verantwoordelijkheid durven nemen.”

Torsius denkt dat als er geen oplossingen komen een groot aantal bedrijven failliet gaat. “Of ze stoppen omdat ze geen pluimveehouder meer willen zijn. Misschien gaan we hier die overweging ook wel maken. Want het is te gek voor woorden dat we als pluimveehouders overal maar voor op moeten lijken te draaien. Is het niet voor de fijnstofproblematiek dan wel voor de fipronil-schade.”

Dat sommige pluimveehouders die geen zaken hebben gedaan met ChickFriend nu met de vinger wijzen naar hun collega’s die geblokkeerd zijn, vindt Torsius niet geheel eerlijk. “Natuurlijk wil ik niet goedpraten wat er is gebeurd. Maar het is veel te kort door de bocht om pluimveehouders daarvan de schuld te geven. We hebben volledig te goeder trouw gehandeld. Het is jammer dat ieder naar zijn eigen belang praat en zo verdeeldheid in de sector laat ontstaan.”