Er worden steeds meer juridische claims voorbereid in het kader van fipronil. En niet alleen tegen ChickFriend, het bedrijf dat het verboden middel heeft gebruikt in pluimveestallen.
Advocatenkantoren nemen ook de NVWA en de Nederlandse overheid nadrukkelijk op de korrel. Dat blijkt uit een ronde langs verschillende kantoren. Daartegenover staat een claim vanuit de retail van ‘tientallen miljoenen’, aldus het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL).
Intussen nemen de ministeries van Economische Zaken en Volksgezondheid ook hun posities in. Volgens minister Schippers en staatssecretaris Van Dam is de aansprakelijkheidsvraag voor schadevergoeding op dit moment niet te beantwoorden en is het in de kern een zaak tussen private partijen. Op verzoek van beide ministeries gaat Wageningen Economic Research wel de economische impact van de fipronil-crisis analyseren. Hierbij worden ook de gevolgen voor de export in kaart gebracht.
Te laat ingegrepen
A & S Advocaten in Wageningen vertegenwoordigt ruim twintigt pluimveehouders van wie de bedrijven door de fipronil-crisis zijn getroffen. En dat aantal loopt nog op. Het kantoor dient namens de boeren een claim in tegen zowel ChickFriend als de NVWA. “De NVWA had volgens ons eerder moeten ingrijpen. Juridisch gezien heeft de NVWA een onrechtmatige daad gedaan. Dat vechten we aan”, zegt Piet-Hein van Spanje.
Wanneer het kantoor de claim neerlegt, is nog onbekend. “Het weegt mee dat de overheid en banken pluimveebedrijven wat ‘lucht’ hebben gegeven. Maar niettemin zitten er tussen onze cliënten nu al schrijnende gevallen.”
Bout Advocaten in Groningen staat 34 pluimveehouders bij in hun juridische strijd en de teller loopt nog. “Wij dienen een claim in tegen ChickFriend, het Belgische bedrijf Poultry-Vision én de NVWA”, aldus Anita Winter. “Wij maken bezwaar tegen het besluit waarbij pluimveebedrijven zijn geblokkeerd, maar ook tegen de duur van deze blokkades. Het is zeer de vraag of dat zorgvuldig is gedaan.” Winter is ook kritisch op het feit dat NVWA in november al wist dat fipronil werd gebruikt. “Heel veel van onze cliënten hebben in 2017 nog zaken gedaan met ChickFriend. Zijn de gevaren te laat onderkend?”
‘NVWA heeft ruimere verantwoordelijkheid’
Theo Linssen van het gelijknamige advocatenkantoor in Tilburg behartigt de belangen van tien pluimveehouders. Ook dat aantal neemt nog toe. Linssen stelt de verantwoordelijkheid van de NVWA in het fipronil-dossier aan de kaak. Die is volgens hem ruimer dan de NVWA zelf stelt. Hij wijst daarbij op een Kamerbrief uit december 2013. Daarin staat onder meer dat de NVWA prioriteiten (bijvoorbeeld fipronil) duidelijk moet communiceren en dat het moet toezien op de hele keten (van boer tot consument). Ook valt de exportpositie van de agrarische sector onder het toezicht van de NVWA.
Op deze drie punten heeft de voedselwaakhond het niet goed gedaan, stelt Linssen. “De NVWA kreeg in november 2016 een concrete tip. Met namen en de naam van het product. Hoe makkelijk kun je het de waakhond maken? Maar de NVWA ‘besteedde’ het uit aan justitie, terwijl de NVWA natuurlijk niet had mogen stilzitten. De NVWA heeft de bevoegdheid om bij een bedrijf als ChickFriend binnen stappen. Dat is niet gebeurd. De risicobeoordeling én -communicatie klopten niet. En uiteindelijk is de agrarische eierexport ook in gevaar gebracht.”
‘Kun je schade verhalen op basis van ‘niet handelen’, als er belangen van derden in het geding zijn?’
Linssen laakt de zorgplicht van de NVWA. “De vraag is: kun je schade verhalen op basis van ‘niet handelen’, als er belangen van derden in het geding zijn?” Linssen stelt dat dit kansrijk is en noemt daarbij als voorbeeld een vergelijkbare casus vorig jaar zomer, waarin de Hoge Raad een benadeelde boer in het gelijk stelde. Daarbij werd een gemeente aansprakelijk gesteld voor het overschrijden van een beslistermijn voor de aanvraag van een bouwvergunning voor een windturbine.
Nauwelijks 'damage control' bij overheid
LTO voert intussen nog steeds gesprekken met advocatenkantoren over de mogelijkheden om te kijken wie aansprakelijk kan worden gesteld voor de fipronil-schade. “De schade voor de pluimveesector bedraagt na voorzichtige schattingen een paar honderd miljoen euro. Inclusief recall van producten door de retail”, zegt Eric Hubers van LTO Pluimveehouderij. “Maar de definitieve hoogte van dat bedrag hangt sterk af van 'damage control' door de overheid. Die is nu ruim onvoldoende. Ook heeft de overheid geen directe steun geboden om het diepere probleem op te lossen.” Volgens Hubers wordt nu bekeken in hoeverre dat de overheid of de NVWA juridisch moet worden aangerekend.
‘Retailclaims kunnen wij als sector absoluut niet dragen’
Daarbij hangt er ook nog een claim vanuit de retail boven de pluimveesector. Het CBL, de koepelorganisatie van de supermarkten, meldde eerder al bezig te zijn om schade op de sector te verhalen. Dit zou volgens een woordvoerder om tientallen miljoenen euro’s gaan. Hubers is daar duidelijk over. “Retailclaims kunnen wij als sector absoluut niet dragen. Een kwart van onze leden heeft het nu al heel moeilijk om het hoofd boven water te houden.”
Claims vanuit België
Niet alleen in Nederland worden claims voorbereid in het kader van fipronil. De Belgische Boerenbond heeft zich inmiddels aangesloten bij het Belgische strafrechtelijke onderzoek dat loopt via het parket in Antwerpen. “We hebben ons dossier toegevoegd en daarin wordt straks een partij aansprakelijk gesteld voor de schade”, zegt een woordvoerder die aangeeft dat dit niet per se ChickFriend hoeft te zijn. De hoogte van de schade is nog niet precies geïnventariseerd. Begin vorige week schermde de Boerenbond nog met een schadepost van ruim € 10 miljoen. “Maar dat bedrag is sindsdien zeker opgelopen.”
Ook de Belgische staat heeft inmiddels juridische stappen ondernomen. Omdat de Belgische pluimveesector én de economie schade ondervinden door de fipronil-crisis, sleept België ChickFriend voor de rechter.
.png){kind=logo}
