Boerderij: FAVV de stille waakhond, NVWA de blaffende

In België en Nederland pakten de voedselwaakhonden de fipronil-crisis totaal verschillend aan. Een overzicht van de verschillen.

 

De Belgische en Nederlandse aanpak van de fipronil-crisis verschillen als dag en nacht. In België zijn geen publieke waarschuwingen, is geen brede terugroepactie vanuit supermarkten en is de sector juist tevreden over de eigen voedselwaakhond.

Nederland – 22 juli: 7 bedrijven geblokkeerd

De crisis begint op 22 juli als de NVWA bekendmaakt dat zeven pluimveebedrijven geblokkeerd worden omdat de gevaarlijke stof fipronil is gevonden.

De zaak komt aan het rollen door tips uit België, waar het middel ook in eieren ontdekt is. De NVWA zegt dan nog dat er geen direct gevaar voor de volksgezondheid is.

Nederland – 27 juli: 100-200 bedrijven op slot

Vervolgens gaat het hard. Aan de hand van de klantenlijst van het verdachte bedrijf ChickFriend worden pluimveebedrijven gecontroleerd. Op 27 juli zijn vanwege fipronil al ‘100 tot 200’ bedrijven uit voorzorg geblokkeerd. Dit geldt voor alle bedrijven die qua maximum residugehalte (MRL) boven de 0,005 mg per kilo zitten.

In België blijft het die eerste fipronilweek opvallend stil, terwijl ook daar fipronil in eieren gevonden is.

Nederland – 31 juli: NVWA noemt risico’s fipronil

Op 31 juli waarschuwt de NVWA voor het eerst voor gezondheidsrisico’s en publiceert elf eicodes op de site. Het fipronilgehalte is hoger dan de dagelijkse toelaatbare hoeveelheid voor kinderen. Twee dagen later komen daar zeventien eicodes bij. Daar komt in de tussentijd nog een ‘onhandige’ waarschuwing bij.

Plaatsvervangend inspecteur-generaal Freek van Zoeren van de NVWA adviseert in het televisieprogramma Nieuwsuur om ‘even helemaal geen eieren te eten’. Dat wordt een halve dag later door de NVWA afgezwakt naar ‘eieren met een bepaalde code’, maar de pluimveesector reageert woedend.

Nederland – 2 augustus: supermarkten maken schappen leeg

De retail reageert met lege schappen. Albert Heijn haalt op 2 en 3 augustus 25 van de 38 eiersoorten uit het schap. Jumbo haalt ook veel eieren weg en zegt ‘het beleid van de NVWA te volgen’. Veel andere supermarktketens verwijzen in hun lege eierschappen met briefjes naar de website van de NVWA.

In Duitsland weert Aldi alle Nederlandse eieren, hetzelfde geldt voor de Rewe Group.

België – 1 augustus: ‘Belgische eieren zijn veilig’

Het contrast met België is enorm groot. De Belgische evenknie van de NVWA – de FAVV – laat pas op 1 augustus voor het eerst wat van zich horen. Hier geen publieke waarschuwing, de boodschap is dat ’alle Belgische eieren veilig zijn’. Wel zijn nog bedrijven geblokkeerd en loopt er een onderzoek. Over aantallen en maximum residugehaltes wordt (nog) niet gesproken.

België – 6 augustus: 57 bedrijven geblokkeerd

Dat verandert als de FAVV steeds meer kritiek krijgt op de gebrekkige communicatie. Op 6 augustus meldt de Belgische voedselwaakhond dat 57 bedrijven verdacht worden van fipronilgebruik en geblokkeerd zijn. Maar een publieke waarschuwing komt er niet. FAVV stelt dat er ‘geen enkel gevaar voor de volksgezondheid is’.

België waarschuwt niet voor volksgezondheid

Opvallend is dat de Belgische waakhond niet rekent met het residugehalte dat de NVWA hanteert (0,005 mg per kilo). De FAVV gaat wel uit van een maximale Europese norm van 0,72 mg per kilo. Die hogere bovengrens maakt voor de blokkades niet uit, wel voor de gezondheidswaarschuwing. Die komt er dan ook niet.

De consument merkt ook niet veel van de crisis. Belgische supermarkten halen nauwelijks eieren terug. De enige keten die dit op grotere schaal doet, is het Nederlandse Albert Heijn.

Belgische pluimveesectororganisaties tevreden

Ook de reacties in de pluimveehouderijsectoren verschillen sterk. In België zijn de Boerenbond en ABS tevreden over de fipronil-aanpak door FAVV. Het contrast met Nederland kan niet groter zijn. Individuele pluimveehouders, LTO en een massaclaimorganisatie hebben de NVWA juridisch nadrukkelijk in het vizier.