Pluimveeweb: Belgische pluimvee-sector likt zijn wonden na fipronil-affaire

In de algemene media lijkt de storm omtrent de fipronil-crisis wat geluwd, maar op de getroffen pluimveebedrijven zijn de zorgen nog lang niet van de baan. Het laatste woord is er dan ook nog niet over gezegd en geschreven. De Landsbond besteedt er in zijn ledenblad zeer veel aandacht aan en in de studio van Plattelands TV een gesprek met de voorzitters van ABS en Boerenbond over fipronil.

Tijdens de zomer raasde een orkaan van vernieling door de eiersector met als naam ‘fipronil’. „Wat begon als een accident groeide uit tot een ware ravage met bijzonder veel gelijkenissen aan de dioxinecrisis van bijna 20 jaar geleden”, blikt Landsbond-voorzitter Danny Coulier terug. „Het heeft te lang geduurd en het product is nog te lang gebruikt kunnen worden nadat de oorsprong van het probleem duidelijk was.”

Grote omvang
Hoe de crisis zo’n omvang kon krijgen, daar wordt in het vakblad Pluimvee over nagedacht. „Een aantal omstandigheden hebben geleid tot een sterke overreactie”, meent hoofdredacteur Luc Maertens, en hij somt op: „Komkommertijd in de pers, vakantieperiode waardoor zowel officiële diensten als laboratoria onderbezet waren maar eveneens de onderschatting van de link voeding en gezondheid. De media weten maar al te goed dat ze kunnen scoren met dit onderwerp. Wanneer er dan nog onvoldoende informatie beschikbaar is, er verwarring heerst en tegenstrijdige berichtgeving is, dan is er snel sprake van een massafobie.” Naar verluidt maakte vooral NVWA, de Nederlandse tegenhanger van het FAVV, “een zootje van de communicatie”

Voor alle duidelijkheid benadrukt Maertens wel dat fipronil niet thuishoort in eieren of andere voedingsproducten. Of ze een direct gevaar betekenen voor de volksgezondheid of niet, doet dan weinig ter zake. Had de hele affaire sneller tot stilstand kunnen komen? Volgens Maertens wel, indien bedrijfsbegeleiders (fokbedrijven en bedrijfsdierenartsen) kritischer waren geweest tegenover een oplossing voor het bloedluizenprobleem die – achteraf bekeken – te mooi was om waar te zijn. „Vroegtijdig de alarmbel luiden had de omvang kunnen beperken en de fraudeurs helpen ontmaskeren.”

Nu is dat niet gebeurt, en over de gevolgen daarvan is een Nederlandse leghennenhoudster al een hele week druk aan het vertellen op Twitter via @Boerburgertweet. In het vakblad van de Landsbond doet een getroffen Vlaamse pluimveehouder zijn verhaal. De toekomst van de 26-jarige Stijn Vandewaetere oogt bijzonder onzeker door de ramp die het bedrijf hard trof. „Nu reeds hebben we een directe schade van vele honderdduizenden euro’s. En wie zal ons vergoeden? De fraudeurs waarschijnlijk niet.”

Lovende verhalen
Op het familiebedrijf Vandewaetere-Geldhof te Ardooie waren er geen grote problemen met bloedluizen. „We hebben steeds ingezet op tijdige en zelf uitgevoerde behandelingen zodat we het probleem konden beheersen”, vertelt vader Guido. „Maar dan hoor je zeer lovende verhalen, van zowel de toeleveranciers als van collega’s, over de behandeling door gespecialiseerde firma’s met Dega-16, een natuurlijk product. In het begin waren we zeer kritisch en daarom hebben we slechts eind april de behandeling in de verrijkte kooistal laten uitvoeren. Nadat we het effect zagen, hebben we dan ook begin juni de volièrestal laten behandelen door dezelfde reinigingsfirma.”

Op 26 juli sloeg voor de familie de bom in want het Voedselagentschap blokkeerde hun bedrijf. „Hoewel er nadien geen hoge fipronilgehalten vastgesteld werden in onze eieren, heeft er geen ei ons bedrijf nog mogen verlaten en moeten ze allemaal vernietigd worden. Alle kippen zitten er nog. Die moeten we eten geven, al produceren ze waardeloze eieren.” Op een zeker ogenblik stonden op het bedrijf bijna drie miljoen eieren opgestapeld, of zeker 150 ton. Alle eieren moeten handmatig uit het karton geschud worden in een container van afvalverwerker Rendac. „Naast de vernietiging van de eieren zijn er de hoog oplopende voederkosten, de ruiming van de kippen, de mest die verbrand moet worden, de diverse analysekosten, de reinigingskosten, enz.”, sommen de ontmoedigde bedrijfsleiders op.

Aansprakelijkheid
Uit de juridische bijdrage in hetzelfde vakblad valt op te maken dat het reinigingsbedrijf die het verboden product gebruikte wellicht aansprakelijk kan worden gesteld voor de schade. Al moet dit altijd nog blijken voor de rechtbank. „Een getroffen pluimveehouder kan zijn schade verhalen als hij kan aantonen dat het reinigingsbedrijf een fout heeft gemaakt en het precies door deze fout is dat hij schade leed”, legt juriste Solange Tastenoye uit. Om te oordelen of het reinigingsbedrijf een beroepsfout maakte, zal de rechter moeten uitmaken hoe een normaal, voorzichtig en redelijke beroepsbeoefenaar zich in dezelfde omstandigheden zou gedragen.

14 miljoen euro
In de studio van PlattelandsTV gaat het gesprek met de voorzitters van ABS en Boerenbond ook over fipronil. Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker vertelt dat de eerste raming van de schade voor leghennenbedrijven, 10 miljoen euro, ondertussen al bijgesteld is naar 14 miljoen euro. “Tel daarbij nog de schade voor handel, verwerking en retail, dan heb je een idee van de omvang van de crisis”, zegt ABS-voorzitter Hendrik Vandamme.

Voor de betrokken eierproducenten is het bijzonder moeilijk om te kunnen heropstarten. Sommige pluimveehouders zetten de kippen in de rui in de hoop dat de eieren vrij zijn van fipronil wanneer de dieren terug in de leg gaan. Op andere bedrijven worden de kippen geruimd, maar zal het ook wekenlang duren vooraleer de productie met een nieuwe leghennenstapel kan hervatten. Bovendien blijkt het bijzonder moeilijk om de stal door reiniging vrij te maken van fipronil. „Op die bedrijven loopt de rekening dag na dag op”, aldus De Becker. Daarbij komt nog dat het verbranden van verontreinigde mest de factuur nog hoger doet oplopen. In de wetenschap dat fipronil ook gebruikt wordt voor zaadbehandelingen, ziet Vandamme niet in waarom absoluut vermeden moet worden dat mest met een kleine contaminatie fipronil op landbouwgrond terechtkomt.

Tekst:Monique van Loon & Vlaams infocentrum land- en tuinbouw