Boerderij: ‘Geef hoop niet op met fipronil-stallen’

Geef de hoop niet te snel op met stallen die met fipronil zijn besmet, is de boodschap van LTO/NOP-voorzitter Eric Hubers.

Hubers: “Fipronil vermeerdert niet in de stal. Alles wat je doet om het eruit te halen vermindert de waarden.”

 

Vorige week maandag waren nog 361 pluimveestallen geblokkeerd. Sommige pluimveehouders verliezen de hoop dat het nog goedkomt. Via de werkgroep ruien hebben jullie meer zicht op het grote plaatje. Hoe kijkt u daar tegenaan?
“Dat is een moeilijke vraag, maar ik heb steeds vertrouwen gehad. Ik merk ook dat sommige pluimveehouders niet meer afwachten, of niet meer kunnen. We proberen mensen te motiveren. Sommige mensen gaan mee in het verhaal: zie, ruien helpt niet. Maar hoop verloren, al verloren. Als we te veel nadruk leggen op negatieve verhalen, helpt dat niet. We zien de problemen, weten hoe moeilijk het is, maar de inzet moet er wel zijn. Gisteren sprak ik een pluimveehouder, die had al acht keer de stallen gereinigd. Dat viel tegen, maar toen bleek dat hij geen rekening had gehouden met de staltemperatuur.”

Hubers verwijst naar de informatie op de site van de Gezondheidsdienst voor Dieren. “Je moet je verdiepen in wat er moet gebeuren. Dan zie je de beste resultaten. Iedere inspanning om fipronil uit je stal te halen brengt je dichterbij de vrijgave van je bedrijf. Natuurlijk zijn er grote verschillen in situaties en zijn er zoveel factoren die bepalen welke concentratie er in eieren zit, dat het wel Russische roulette lijkt. Dat maakt pluimveehouders onzeker. Ik snap dat dit alles met veel emoties gepaard gaat. Maar je bent ondernemer en moet ook als ondernemer blijven denken.”

 

U wil graag de nadruk leggen op de positieve verhalen, wat zijn die?
“Positief zijn al die stallen die nu vrij zijn. Van de 787 betrokken stallen zijn er 142 volledig vrijgegeven, en van de 288 geruide koppels zijn er 21 reeds vrij. Het valt niet mee, maar ze zien allemaal de gehaltes teruglopen. De fipronil-keten moet eerst in stukjes worden gehakt. Dan krijg je metabolieten zoals fipronil-sulfon, en die gehaltes lopen in het begin zelfs op. Pluimveehouders zien de gehaltes alle kanten opvliegen en vragen zich af wat er allemaal gebeurt. Maar Guillaume Counotte (toxicoloog bij GD, red.) zegt dat dit is wat moet gebeuren. Die schakels moeten uit elkaar, en dan moeten die individueel worden doorbroken. Dus wat is positief: dat we steeds beter weten hoe we het moeten afbreken. Het vergde veel inspanning en kost veel tijd, maar uiteindelijk leidt het wel tot waardes die onder de norm liggen.”

 

Is dat voor iedereen weggelegd?
“De moeilijkheid van die vraag zit erin dat inspanningen bij pluimveehouders heel verschillend zijn. De één belt een reinigingsbedrijf. Die heeft het ontzettend druk, reinigt één keer, en gaat verder. Maar we hebben vanaf het begin gezegd: je moet het blijven herhalen, het zal niet in één keer lukken. Veel factoren spelen daarbij een rol, zoals het stalsysteem, de leeftijd van de dieren, de zwaarte van de besmetting en hoe vaak je reinigt. Fipronil vermeerdert niet in de stal. Er is een bepaald aantal kilo binnengekomen, dat volume wordt niet meer. Alles wat je doet om het eruit te halen vermindert de waarden.”

‘Als je de kippen ruimt ben je de fipronil niet kwijt, het is dan alleen makkelijker om de stal schoon te maken’

 

Dus een kwestie van niet te snel opgeven?
“Ja, maar als ik dat zeg denkt men: jij hebt makkelijk praten, je bent zelf niet getroffen. Ik merk dat het heel gevoelig ligt bij pluimveehouders die al zoveel hebben gedaan, en zoveel ellende hebben. Maar technisch blijft het zo dat je het uit de stal moet halen. Ook als je de kippen ruimt ben je het niet kwijt, alleen is het dan makkelijker om de stal schoon te maken. Je moet de kip ontdoen van die spreekwoordelijke vlooienband; de stal schoonmaken zodat hij uit de omgeving geen fipronil meer opneemt.”

 

Zijn er recent nog nieuwe inzichten bijgekomen om van fipronil af te komen?
“Geen die niet eerder genoemd zijn. Maar ik heb al wel eerder gevraagd of vloerbranden zoals dat in vleeskuikenstallen gebeurt geen optie is. De vloeren schoonkrijgen is lastig. Bij 600 graden is fipronil weg. Nu hebben we dat wel opgenomen als serieuze optie. Maar de uitvoering is ook iets waar een pluimveehouder zelf achteraan moet. Een andere optie: het gebruik van titaniumoxide. Maar dat moet wel in combinatie met UV-licht; zonder werkt het niet, en het is een dure methode. De voorkeursoptie is nog steeds de combinatie van een behandeling met soda en waterstofperoxide, het liefst bij de hoogst mogelijke temperatuur. Een fout die veel gemaakt is, is dat mensen zich door erfbetreders die ze al beter kennen laten overtuigen om een andere koers te kiezen dan die op de GD-site staat. Voor reinigen van drinkwaterleidingen is alleen waterstofperoxide niet goed genoeg, voor fipronil is pure waterstofperoxide juist het beste.”

 

Waar zitten op dit moment nog knelpunten?
“Met de MRL voor mest schiet het niet op. Alles moet nog steeds naar de verbrander, terwijl ze daar natte mest of mest met lage gehaltes eigenlijk niet willen. In België hebben ze het gehad over een MRL voor fipronil in mest, dan zou alles daaronder op het land mogen. Dat zou een grote oplossing zijn. De RIVM wil er echter niet aan, omdat het niet uit te sluiten is dat er een bij aan doodgaat. Het gaat echter over lage gehaltes. Er zijn al vrachten mest teruggestuurd, waarmee de oplossing Moerdijk niet sluitend is en we dus alternatieven moeten zoeken.”

 

De dreiging van een claim van de kosten van eierrecalls hangt pluimveehouders ook boven het hoofd. Is er op sectorniveau daarover overleg met CBL en Anevei?

“Dat is een telkens terugkerend agendapunt. Ik heb een paar eierhandelaars gevraagd hoe zij omgaan met schadeclaims. Zij zeiden nadrukkelijk een harde lijn te kiezen in claimen, omdat dat moet van de verzekering. Ze preken van claims die variëren van een paar duizend euro tot enkele tonnen. Tot nu toe hebben ze daar volgens mij bewust nog weinig over gecommuniceerd, omdat juristen bezig zijn uit te zoeken wat ze veilig kunnen stellen. Maar het wordt voorbereid, zover ze zelf alle claims al binnen hebben van afnemers.”

 

En hoe staat het met de rechtszaak die LTO voorbereidt tegen de NVWA?
“Daar wordt volop aan gewerkt. De rechtsgang wordt voorbereid, meer kunnen we er op dit moment niet over zeggen, want we kunnen nog niet aangeven wanneer precies de dagvaarding de deur uit kan.”

 

NVWA-topman Rob van Lint gaf in een interview met Volkskrant afgelopen week kritiek op pluimveehouders. Hij wees op de eigen verantwoordelijkheid van pluimveehouders en vindt het onterecht dat de schuld richting de NVWA wordt geschoven. Wat vindt u van zijn kritiek?
“Erg jammer dat hij dat op die manier deed, en ook niet terecht. Volgens mij was het een uitgelezen kans om een keer het boetekleed aan te trekken. Hij had nu de kans het verschil te maken om het anders aan te vliegen, in plaats van zijn straatje schoon te vegen. Als je toegeeft te zijn overvallen door een crisis in de vakantieperiode, en aangeeft: we moeten leren dit volgende keer anders te doen, krijg je volgens mij veel meer autoriteit.”

 

Geldt datzelfde voor de pluimveesector, om ook het boetekleed aan te trekken?

“We hebben vanaf het begin aangegeven dat we ook zelf een opdracht hebben om dit in de toekomst te proberen te voorkomen. Maar het blijft een feit dat je je tegen fraude moeilijk kunt wapenen. Maar de sector moet wel met de wetenschap van vandaag een methode vinden om te komen tot een lijst met middelen, zodat pluimveehouders weten wat ze wel en niet mogen gebruiken. Daarbij kun je niet alleen afgaan op een IKB-logo, je moet als ondernemer toch wat kritischer zijn. We gaan dit zelf oppakken, in samenspraak met de overheid. Er komt een werkgroep met een onafhankelijke voorzitter, mensen uit het bedrijfsleven en EZ. Het streven is zo snel mogelijk te komen met een concreet uitgewerkt plan met de aanpak die de sector gaat kiezen, gericht op verbetering van de kwaliteitssystemen, waarbij er vanuit de overheid ook controle moet zijn bij bedrijven die niet aan IKB deelnemen.”