Boerderij: Driekwart insecten verdwenen in Duits natuurgebied

In 63 beschermde natuurgebieden in Duitsland is sinds 1989 het aantal vliegende insecten met ruim 75% afgenomen. De onderzoekers verwachten dat de situatie in Nederland vergelijkbaar is.

Er was al een vermoeden dat de populatie terugliep, maar de omvang daarvan blijkt veel groter dan gedacht. Samen met Duitse collega’s publiceerden ecologen van de Radboud Universiteit hun ontdekking in het wetenschappelijke tijdschrift Plos ONE op 18 oktober.

Dat bepaalde insectensoorten, zoals bijen en vlinders, steeds minder voorkomen in West-Europa en Noord-Amerika werd in de afgelopen jaren steeds duidelijker volgens de onderzoekers. “Maar dat de aantallen van alle vliegende insectensoorten in zo’n hoge mate aan het afnemen zijn als we hier zien in zo’n wijdverspreid gebied, is een nog alarmerendere bevinding”, zegt projectleider Hans de Kroon.

Oorzaak afname onduidelijk
De onderzoekers vonden een gemiddelde afname aan massa van de totale insectenpopulatie van 76%. In het midden van de zomer, als het insectenaantal zijn piek bereikt, zagen ze zelfs een daling van 82% in de onderzochte gebieden. Caspar Hallmann, die de statistische analyses heeft uitgevoerd: “Al deze gebieden zijn beschermd, vaak zijn het natuurgebieden die goed beheerd worden. Toch is de achteruitgang overal waarneembaar.”

Wat de exacte oorzaak is van deze sterke afname, is tot nog toe onduidelijk. Veranderingen in weer, landschap en in plantensoortenrijkdom in deze gebieden blijken niet de afname te kunnen verklaren. Het weer verklaart veel van de schommelingen binnen het seizoen en tussen de jaren, maar niet de nu geconstateerde neergaande lijn.

Ook onderzoek in Nederland noodzakelijk
Naar aanleiding van het onderzoek in Duitsland roepen onderzoeksorganisaties Sovon, de Vlinderstichting en EIS Kenniscentrum Insecten op een onderzoek in Nederland uit te voeren. De organisatie pleiten voor het systematisch meten van de insectenstand. En voor meer onderzoek naar de mechanismen die verband houden met deze afname.

In Nederland ontbreekt onderzoek naar het aantal insecten zoals dat in Duitsland is gedaan. Slechts van een klein aandeel van alle insecten, de vlinders, weten we dat die sinds 1992 met circa 45 % zijn afgenomen. Meer kennis over de ontwikkeling van de aantallen vliegende insecten is daarom hard nodig. Net zoals de aantallen vogels en vlinders al jaren worden gemonitord, moet een begin worden gemaakt met het systematisch meten van aantallen insecten, aldus de drie natuurorganisaties.

Gevolgen voor leefomgeving
Als driekwart van de insecten in bijna dertig jaar is verdwenen, kan dat niet zonder gevolgen blijven voor de leefomgeving. Insecten zijn bijvoorbeeld een cruciaal onderdeel in de voedselketen van vogels en zoogdieren. “Dit is verontrustend nieuws. Een dergelijke afname kan heel goed een verklaring zijn voor de enorme afname die we zien bij soorten van het boerenland, zoals de veldleeuwerik en patrijs”, aldus hoogleraar geïntegreerde natuurbeschermingsbiologie Ruud Foppen.