NieuweOogst: Zeeuw vindt soja makkelijke vervanger van tarwe

Akkerbouwer Bram Kools uit Cadzand teelt dit jaar 22,5 hectare soja. Vorig jaar verbouwde hij het gewas voor het eerst. Hij zocht vooral een gemakkelijk gewas, waarvan het saldo kan concurreren met dat van wintertarwe.

Het zit niet mee vandaag. Akkerbouwer Bram Kools uit Cadzand heeft veel gedoe met een kantdop van zijn CHD-spuit, bij de onkruidbespuiting in zijn suikerbieten. Oplossen op het land lukt niet. Daarom gaat hij weer terug naar huis om het te repareren.

Suikerbieten zijn met 25 hectare het grootste gewas in het bouwplan van de akkerbouwer. Sinds dit jaar is soja met 22,5 hectare zijn tweede gewas.

Weinig gedoe
Vorig jaar zaaide de Zeeuw voor het eerst soja. Hij zocht een gemakkelijk gewas met weinig gedoe. Toen Wouter van Zeele van Agrifirm opperde om soja te telen, leek hem dat wel wat. Hij zaaide gelijk maar 14 hectare.

Als het goed is, is één zo'n bespuiting tegen onkruid voldoende

Soja beviel Kools meteen goed. 'Het is een gemakkelijke teelt met weinig onkosten, je hoeft minder te spuiten dan in tarwe en een stikstofbemesting is niet nodig.' Bovendien was de opbrengst goed: 3.200 kilo per hectare van een perceel en 3.950 kilo van een tweede perceel. 'Project geslaagd', concludeert Kools.

Andere takken
Een van de redenen dat de akkerbouwer een gemakkelijk gewas zocht, was dat hij het druk heeft met twee andere takken: loonwerk en grondverzet. Of eigenlijk met drie andere takken, want hij steekt ook veel tijd in tractorpulling. Hij rijdt net als zijn dochter Manon in de Grand National, elk met een eigen trekker. De minicamping is de kleinste tak. Die runt zijn vrouw Marianne.

Voor zijn tak grondverzet is 'gigantisch veel werk' in de kustregio, waar grote recreatieondernemingen en bouwbedrijven uit Nederland en België volop investeren. Bovendien houdt de ondernemer voor het waterschap alle duinpaden vrij van zand. Dat levert vooral na hevige wind elke keer veel werk op, ook 's winters.

Locatie
De locatie dicht tegen de duinen zorgt ook voor hinder, vooral in de zomer. 'Daar wordt je grijs van', verzucht Kools. 'Op sommige percelen die je wilt dorsen, moet je 's ochtends vroeg al de bek van de combine gaan brengen, want later op de dag kom je er niet meer door.'

Teelttechnisch heeft de kustlocatie voor- en nadelen. Omdat er meer zon en meer wind is, krijgen schimmelziekten minder kans. Nadeel is dat niet alle gewassen goed kunnen tegen de zilte wind en het zilte oppervlaktewater, zoals bruine bonen. Dat is opvallend omdat iets verder landinwaarts hét Nederlandse teeltgebied ligt voor dat gewas.

Kustklimaat
Soja kan blijkbaar goed tegen het kustklimaat, constateert de akkerbouwer. De opbrengsten bewijzen dat. De zeewind zorgde er wel voor dat het gewas ging hangen op het perceel waar de zaairichting haaks stond op de zeewind. Op het andere perceel gaf de wind geen problemen.

Duiven kunnen wel voor hinder zorgen. Die komen 's vooral ochtends en 's avond uit de duinen om de jonge plantje op te peuzelen. 'Daar zijn ze helemaal wild van.' Daarom komt na opkomst regelmatig 's avonds een jager de duiven verjagen. 's Ochtends gaat vaak een van de campinggasten met een trekker naar de percelen om ze te verjagen. 'Dat vindt hij leuk.' De sojateler denkt erover om een drone te kopen om de duiven te verjagen.

Twee percelen
Dit jaar zaaide Kools op twee percelen soja, allebei op 17 mei. Ruim een week ervoor spoot hij de percelen schoon met Roundup. Hij zaaide 6 centimeter diep. 'De voorspelling was droog weer', legt hij uit. 'De planten moeten op die diepte van een stukje verder komen, maar ze zitten wel in vochtige grond.'

De teler zaaide op een rijafstand van 30 centimeter, niet op de geadviseerde 37,5 centimeter vanwege 'onkruidtechnische redenen'. 'Dan is het gewas eerder dicht.' Na het zaaien ging hij er een keer met de cambridgerol overheen om de grond vlakker te leggen en voor een betere vochtvoorziening.

Mix
Deze middag spuit de teler de soja met een mix van Sencor, Centium en Boxer. 'Als het goed is, is één zo'n bespuiting tegen onkruid voldoende', zegt hij. Op het andere perceel groeit vaak zwarte nachtschade. Daar is wel een tweede bespuiting nodig, verwacht de ondernemer. Vorig jaar was één bespuiting met bodemherbiciden voldoende. Kools kon toen ook met één bespuiting met Opus Team het gewas vrijhouden van sclerotinia.

Droogkosten
De Zeeuw dorst zelf en rijdt de oogst in drieassige kiepers naar Biervliet, waar de bonen worden gedroogd. 'Je moet wel rekening houden met droogkosten. In het najaar zit je al snel op 16 of 17 procent vocht.' Boven 15 procent worden droogkosten gerekend.

Kools denkt niet dat hij volgend jaar nog meer soja zal zaaien. 'Met 25 hectare suikerbieten en 22,5 hectare soja zit ik al met bijna 50 hectare diep in het najaar. Dat vind ik genoeg.'

Agrifirm
Het areaal soja groeit, al is het met horten en stoten. Dit jaar ligt er naar verwachting zo'n 600 hectare soja in Nederland. Het grootste deel daarvan gaat naar Agrifirm, dat de hele oogst verkoopt aan Alpro. Het Belgische bedrijf produceert sojadrinks voor consumenten die bijvoorbeeld een koemelkallergie hebben.

Uit cijfers van Agrifirm blijkt dat de afgelopen vijf jaar van een hectare gemiddeld 2.800 kilo sojabonen kwam, met 40,5 procent eiwit. De poolprijs kwam de afgelopen vijf jaar gemiddeld uit op 529,25 euro per ton droge bonen. De laatste nabetaling is pas aan het eind van het verkoopseizoen. Kools noemt dat late tijdstip een nadeel. Soja telde tot 2018 mee voor de vergroening.

Saldo
Volgens een berekening van Agrifirm komt het saldo van soja uit op 685 euro, van zomertarwe op 517 euro en van wintertarwe op 702 euro, exclusief stro. Toch geeft Kools de voorkeur aan soja boven tarwe. 'Met soja heb je minder risico's.' Bovendien scoorde hij hoger dan gemiddeld.