Boerderij: ‘Besmetting vogelgriep via ventilatie aannemelijk’

Er is geen bewijs, maar het is wel aannemelijk, zeggen onderzoekers van Universiteit Utrecht: vogelgriep kwam via ventilatie binnen deze winter.

Bij 2 van de 3 vogelgriepuitbraken van afgelopen winter is het aannemelijk dat het virus via de ventilatie is binnengekomen na baggeropruimwerkzaamheden vlakbij de stal. Dat blijkt uit een onderzoek naar de introductie van het hoogpathogene virus op de bedrijven door Universiteit Utrecht.

Geen daadwerkelijk bewijs
Er is geen daadwerkelijk bewijs gevonden hoe het virus op de 3 bedrijven is binnengekomen. Maar qua timing en omstandigheden beschouwen de onderzoekers het als een aannemelijk scenario. Veel andere risicofactoren zijn op de bedrijven nagenoeg uitgesloten.

Op alle 3 de bedrijven was het goed gesteld met hygiënemaatregelen en ongediertebestrijding. Wel liggen deze bedrijven in gebieden met veel wilde watervogels die het vogelgriepvirus kunnen uitscheiden. Maar dat maakt nog niet duidelijk hoe het virus vervolgens in de stal kwam.

Timing uitval sluit aan bij vermoeden
De eendenhouder in Kamperveen (Ov.) – waarbij in maart dit jaar voor de derde keer vogelgriep werd vastgesteld – legde destijds zelf al een verband met het verpulveren van uit de sloot gebaggerd slib. Dat gebeurde zo’n 1,5 week voor de uitbraak.

Wageningen Bioveterinary Research heeft teruggerekend van het moment dat de uitval in de stal begon op te lopen naar de dag dat het virus waarschijnlijk is binnengekomen. Dat kwam ongeveer uit op de dag dat vlak naast de stal slib werd verpulverd.

“We konden daar eigenlijk niets anders vinden. Alles wat je verder kunt bedenken was al aangepast,” vertelt Francisca Velkers, pluimveedierenarts en epidemioloog bij Universiteit Utrecht dat de bedrijven onderzocht.

In tweede geval eveneens slib opgeruimd
Ook de eigenaar van het vleeskuikenouderdierenbedrijf in Oldekerk herinnerde zich later dat er naast de besmette stal bagger was opgeruimd dat langs de slootkant lag. Dat gebeurde 1,5 week voordat de uitbraak op zijn bedrijf begon. De uitval begon daar bovendien middenin in de stal, bevestigde zowel de pluimveehouder als de dierenarts.

Velkers: “Qua hygiëne is dat bedrijf echt een voorbeeldbedrijf, zelfs voor een vermeerderingsbedrijf. We konden vrijwel geen enkel punt vinden dat nog te optimaliseren was. Ik heb wel gehoord dat deze pluimveehouder een dubbele laag windbreekgaas voor de luchtinlaten heeft aangebracht. We weten overigens niet of die schermen het virus buiten gaan houden.”

‘Goed kijken naar binnenkomende lucht’
Het is niet duidelijk of het opruimen van de bagger zelf of de wilde vogelsoorten die daarop afkomen de grootste boosdoeners zijn. Velkers noemt introductie via de lucht wel een route die meer aandacht verdient. Ondanks dat niet daadwerkelijk bewezen kan worden dat het virus zo binnen is gekomen.

“Er wordt nu veel aandacht besteed aan de lucht die de stal uitgaat en wat daar inzit; fijnstof en ammoniak. Maar ik denk dat we ook goed moeten kijken naar de lucht die binnenkomt”, aldus Velkers.

Afspraken met het waterschap
De conclusies bieden in ieder geval handvaten om met waterschappen en buren in gesprek te gaan over baggerwerkzaamheden en het opruimen van slib nabij pluimveebedrijven. Evenals de timing ervan.

Velkers benadrukt wel dat wanneer het virus via de lucht binnen kan komen dit niet betekent dat pluimveehouders niets meer hoeven te doen om vogelgriep buiten de deur te houden. “De kans op insleep van vogelgriep via slechte hygiëne is nog steeds het grootst. Het begint met een excellente biosecurity.”