NieuweOogst: Oplossing voor doden eendagshaantjes nabij

Verschillende partijen werken aan technieken waarmee in het broedei al kan worden bepaald of er een hennetje of een haantje uitkomt. Het samenwerkingsverband Seleggt is daarmee het verst gevorderd en presenteerde deze week de eerste eieren van hennen zonder broertjes.

De eerste eieren van hennen die geen broertjes hebben, liggen sinds deze week in een aantal filialen van de Duitse supermarktketen Rewe. De techniek die dit mogelijk maakt is ontwikkeld door Seleggt, een samenwerkingsverband tussen de Nederlandse fabrikant van broedmachine HatchTech, de Duitse supermarktketen Rewe en de universiteit van Leipzig. Met de techniek van Seleggt kan al in een bebroed ei het geslacht van een kuiken worden bepaald.

Daarmee kan een einde komen aan het doden van miljoenen eendagshaantjes. Dat stuit op steeds meer ethische en dierenwelzijnsbezwaren, vooral in Duitsland. Maar ook in Nederland worden jaarlijks ongeveer 45 miljoen mannelijke kuikens van leghennenrassen gedood. Mannelijke kuikens van deze rassen leggen geen eieren en produceren niet genoeg vlees. Daarom worden ze vaak niet grootgebracht en gedood, of gebruikt als voedsel in dierentuinen.

Geslachtsbepaling
De methode van Seleggt haalt op dag negen op non-invasieve wijze een een klein beetje embryo-urine uit het ei om het geslacht van het embryo te bepalen. Het binnenste van het broedei wordt dus niet aangetast en blijft veilig en gezond.

Onze methode is uiteindelijk sneller en nauwkeuriger

Door een verandering in kleur geeft een marker aan of er een geslachtsspecifiek hormoon kan worden gedetecteerd in het broedei. Aanwezigheid van dat hormoon duidt op de ontwikkeling van een vrouwelijk kuiken in het broedei. Ontbreekt het geslachtsspecifieke hormoon, dan is het een mannelijk broedei.

De eieren die een haantje gaan opleveren, kunnen vervolgens uit het broedproces worden gehaald, worden ingevroren en verwerkt tot eipoeder voor de diervoederindustrie. Op dag negen ervaren de embryo's nog geen pijn.

Meerprijs
Seleggt gaat het broedeiseksen zelf aan de broederijen verkopen. De hennen zonder broertjes worden voor dezelfde prijs geleverd aan de pluimveehouders, hoewel ze eigenlijk vijfmaal meer zouden moeten kosten. 'Alle eieren van deze kippen krijgen een stempel. Dat moet een meerprijs opleveren waarin wij gaan meedelen', aldus Martin Haarman van Seleggt.

De nieuwe techniek van Seleggt is niet feilloos: 1 procent van de gesekste hennen is toch nog van het mannelijk geslacht. Opfokkers en pluimveehouders zullen moeten zoeken naar een acceptabele methode om deze haantjes te verwaarden.

Andere initiatieven
Seleggt is niet het enige consortium dat werkt aan een methodiek waarmee bij een bebroed ei het geslacht van een kuiken kan worden bepaald. Verschillende andere internationale partijen werken ook aan het ontwikkelen van technieken voor geslachtsbepaling in het broedei. Daartoe behoort het Duitse bedrijf Agri Advanced Technologies, onderdeel van de EW Group waartoe ook fokbedrijf Lohmann behoort.

Ook het Nederlandse In Ovo is ermee bezig. Het kondigde vorige week aan een nieuwe investeerder te hebben gevonden om hun techniek praktijkrijp te maken. Het gaat onder andere om het Duitse chemiebedrijf Evonik Industries. Ook VisVires New Proteïn, een durfkapitaalfonds in Singapore, en de universiteit van Leiden investeren mee. In totaal gaat het om enkele miljoenen euro's.

Andere werkwijze
In Ovo gaat het geld gebruiken om zijn techniek geschikt te maken voor commerciële toepassing in broederijen. Volgens bioloog Wouter Bruins, een van de twee oprichters van In Ovo, gaat zijn bedrijf anders te werk dan Seleggt. 'Ook wij gaan uit van een broedei van negen dagen, maar wij baseren onze uitslag op andere stoffen, waardoor we snel, betrouwbaar en nauwkeurig het geslacht van het kuiken in wording kunnen bepalen.'

Bruins verwacht in 2020 het eerste commerciële product op de markt te kunnen introduceren. Dat is twee jaar later dan Seleggt. Dat samenwerkingsverband wil volgend jaar ook eieren van hennen zonder broertjes in de Nederlandse supermarkten hebben.

Bruins is er niet rouwig om dat zijn techniek wat later praktijkrijp is. 'Wij hebben veel respect voor voor wat Seleggt doet. Maar ik denk dat onze methode uiteindelijk sneller en nauwkeuriger is en daardoor wellicht commercieel interessanter.'

Voorkeuren
Volgens Bruins zal de praktijk uitwijzen of en hoe de verschillende technieken zullen worden toegepast. 'Ieder systeem heeft zijn eigen voor- en nadelen. Het gaat er ook om welke methode het best bij een bepaald type broederij of land past. Vergelijk het met auto's. De een heeft de voorkeur voor een Peugeot, de ander voor een Ford.'

De Duitse minister van Voedsel en Landbouw, Julia Klöckner, toonde zich deze week opgetogen over de nieuwe techniek. 'Dit is een geweldige dag voor dierenwelzijn in Duitsland.'

Volgens de Duitse pluimveeketen ZDG is het systeem echter nog onvoldoende praktijkrijp en willen de pluimveehouders kunnen kiezen uit meerdere technieken voor geslachtsbepaling. Volgens de organisatie kan er dan ook nog niet worden gestopt met het doden van eendagskuikens.

Food Heroes richt zich op geitenbokjes en leghaantjes
Het project Food Heroes, een initiatief van ZLTO met Europese ondersteuning vanuit Interreg NWE, is een van de kleinere financiers van In Ovo. Laatstgenoemde is een van de bedrijven die zich richten op genderselectie in het ei. Food Heroes richt zich op het verkleinen van voedselverliezen en het beter verwaarden van reststromen op het boerenbedrijf. Twee diercategorieën die daarbij veel aandacht krijgen, zijn geitenbokjes en leghaantjes. Voor beide geldt dat ze op dit moment moeilijk te zijn verwaarden.

Bij de leghaantjes zijn er drie lijnen die Food Heroes volgt:
• De zoektocht naar een technologische oplossing om te voorkomen dat haantjes worden geboren;
• Het opfokken van leghaantjes in de stal en de vleesverkoop;
• Het ontwikkelen van een efficiënte dubbeldoelkip (hennen met een goede eierproductie en hanen als vleeskip).