NieuweOogst: Voedingssector moet op zoek naar nieuwe monden

De voedingssector moet naarstig op zoek naar nieuwe afzetmarkten of anders meer waarde toevoegen aan zijn producten. Dat is onder meer nodig omdat de bevolking in Europa vanaf 2025 niet meer groeit. Dat stelt ABN Amro in een sectorstudie.

Volgens de statistieken zijn er in Europa, waar de foodsector ruim driekwart van zijn producten afzet, over tien jaar minder monden te voeden. ABN Amro telt daarbij op dat mensen steeds scherper zijn op het niet weggooien van eten en zich bovendien realiseren dat gezonder eten soms ook minder eten betekent. 'En het wordt duidelijk dat de sector een afzetprobleem krijgt.'

Wanneer voedselproducenten niet in staat zijn om meer waarde toe te voegen en dus hogere prijzen weten te bedingen, komt de omzet onder druk. ABN Amro verwacht dat veel bedrijven deze ontwikkeling onderschatten.

Krimp Europese bevolking
De komende tien jaar worden er in Europa te weinig kinderen geboren om de bevolkingsafname door de vergrijzing af te remmen. Immigratie van buiten Europa zal daar weinig aan veranderen. Koplopers in deze trend zijn Italië en Duitsland, waar al sprake is van een stabiliserende of zelfs krimpende bevolking. Jonge Italiaanse koppels krijgen simpelweg te weinig kinderen. Onder andere de hoge werkloosheid in die groep stelt het stichten van een gezin uit of af.

Waar de daling van de bevolking de voedselconsumptie drukt, heeft de veranderende samenstelling van de bevolking invloed op wat er wordt gegeten. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) stijgt het aantal bewoners in Nederland met een niet-westerse achtergrond van 13 procent nu naar 15,4 procent over tien jaar.

Over heel Europa is een vergelijkbare ontwikkeling te zien. Niet-westerse inwoners eten doorgaans meer vis, meer pluimveevlees en meer peulvruchten dan de gemiddelde Europese consument.

Appels en huzarensalade
Groei halen buiten Europa is niet per definitie de oplossing, stelt de bank. Voedseltransport wordt onder meer beperkt door de houdbaarheid. Ook de specifieke voorkeuren per land spelen een rol. Een appel valt mondiaal beter in de smaak dan huzarensalade.

Dat de bevolking in diverse gebieden buiten Europa wel sterk groeit, biedt volgens ABN Amro slechts voor een deel van de foodsector uitkomst. Producenten van goed vervoerbare zuivel zoals melkpoeder kunnen bijvoorbeeld profiteren van de groei van de bevolking en welvaart in India, waar volgens de wereldvoedselorganisatie FAO de zuivelconsumptie stijgt.

Vleesproducten
Productketens die (diepgevroren) vleesproducten leveren, blijven voorlopig profiteren van de economische groei in China, al neemt de bevolkingsgroei daar af. Wel lopen ook deze ketens tegen grenzen aan: ongeremde productiegroei van dierlijke eiwitten is in Nederland onderwerp van het maatschappelijke debat over een duurzaam voedselsysteem.

Voor veruit de meeste Nederlandse producenten van voedingsmiddelen geldt dat ze het moeten hebben van omzetgroei in Europa en dan vooral binnen een straal van 700 kilometer rond hun productiefaciliteit. Want juist daar kunnen ze hun producten makkelijk naartoe verplaatsen en beschikken consumenten over voldoende welvaart om meer te kunnen betalen voor foodproducten met een hogere toegevoegde waarde, aldus ABN Amro.

Waarde toevoegen
Zorgen voor meer toegevoegde waarde op een krimpende Europese thuismarkt is het enige antwoord voor die producenten waarvoor investeren in nieuwe verre afzetmarkten niet haalbaar is. De meest kansrijke strategie blijft innoveren en bijvoorbeeld inspelen op gemak, versheid en de laatste gezondheidstrends, oftewel investeren in ontwikkelingen waar de consument echt meer voor wil betalen.

Producenten krijgen daarbij hulp van de supermarkt, stelt ABN Amro. Albert Heijn richt zich bijvoorbeeld op maaltijdbezorging en het bereiden van verse maaltijden op de winkelvloer. De grootgrutter speelt daarmee in op de trend dat consumenten voor gemak en snelheid gaan. Dit betekent meer vraag naar producten die passen bij een gemakkelijke bereiding met uitstekende maar simpele maaltijdcomponenten: van pasta's tot broodbakmixen.

Daar ligt een kans voor producenten om de supermarkt te ontzorgen, voorspelt de bank, want ook een student, die doet alsof hij een professionele kok is, moet verschillende componenten snel kunnen omtoveren tot een uitstekende maaltijd.