Boerderij: Redactieblog: ‘Recht contra redelijk in fipronil-zaak’

De komst van de NVWA op je bedrijf jaagt de bloeddruk op. Tenminste, bij mij. Je ziet de auto, de man of vrouw met de map, de zuinige mond, en je hersenen beginnen in snel tempo te werken: ‘Heb ik alles in orde?’

 

Je treedt de controleur vriendelijk tegemoet en biedt hem koffie aan. Dat wordt geweigerd en dat spijt je niks. Waar moet je het aan de keukentafel over hebben met deze ambtenaar? Als de veehandelaar komt, praten we vaak over de druk van de regelgeving en veroordelen de stroom controleurs die op het erf komt. Wellicht noodzakelijk omdat we als boeren samen het ernaar gemaakt hebben, maar we kunnen ze missen als kiespijn.

Als boer heb je niks te vertellen en je aanvaardt de boete in lijdzaamheid.

Dat gevoel ervaar je als de controleur in de boekhouding van de antibiotica rondneust. Plotseling weet je weer dat je een beetje achter bent. Er wordt weinig antibiotica gebruikt en dan vergeet je wel eens het schaarse verbruik te noteren. Dus klopt het niet.

De speurneus ziet dat natuurlijk. Je krijgt een waarschuwing of, als het eerder is gebeurd, een bestuurlijke boete. Daar zijn ze heel vlot mee; het is immers hun werk. Als boer heb je niks te vertellen en je aanvaardt de boete in lijdzaamheid. Als de NVWA-controleur het erf afrijdt mompel je een paar verwensingen. Je vindt het onredelijk dat een kleine vergissing direct wordt bestraft.

Fipronil-fuik

Hoe anders is het met de NVWA zelf. Die weet in de herfst van 2016 dat een ontsmettingsbedrijf fipronil gebruikt voor het ontsmetten van pluimveestallen. Een verboden middel. Pluimveehouders weten nergens van. Ze werden door de leverancier niet ingelicht.

Zo zwemmen ze de fipronil-fuik in, die feitelijk is gezet door de NVWA. Die greep pas midden 2017 in, terwijl ze het een half jaar eerder wisten. Mijn boerenverstand zegt dat NVWA dan medeplichtig is. Ze zetten wel pluimveebedrijven op slot en de schade liep op tot tientallen miljoenen euro. Pluimveehouders gingen daardoor failliet.

Terecht wezen ze naar de NVWA. Die wist toch al dat een bedrijf dit fatale middel met grote gevolgen gebruikte? Dan mag je toch verwachten in het kader van de volksgezondheid dat de gebruikers worden gewaarschuwd?

Nee dus. De rechter sprak. Oordeelde dat de NVWA juridisch niets viel te verwijten. Dus staan de pluimveehouders in de kou.

Zijn de daders – het bedrijf dat fipronil gebruikte en de NVWA – belangrijker dan de slachtoffers, de pluimveehouders?

Je krijgt hierbij een gevoel van onrecht en onredelijkheid. Een instantie, die controleert op voedselveiligheid, laat een half jaar toe dat een verboden middel wordt gebruikt. Daardoor kwamen onveilige eieren in de winkel. NVWA raadt op de televisie aan geen eieren meer te eten.

Is ons recht zo, dat een controle-instantie dat ongestraft kan doen? Ik vind het onrecht. Het zou goed zijn dat de LTO hoger beroep aantekent. Misschien dat dan ook redelijkheid meegenomen kan worden in de rechtspraak.

Of zijn ook hier de daders – het bedrijf dat fipronil gebruikte en de NVWA, die daarvan wist – belangrijker dan de slachtoffers, de pluimveehouders?