Boerderij: Virussen houden pluimveemarkten in hun greep

Een tweede coronagolf, vogelgriep daar nog overheen; alle markten voor pluimveeproducten hebben het zwaar te verduren. Voorlopig lijkt er weinig perspectief op verbetering.

 

Dit voorjaar, pre-corona, stonden alle seinen nog op groen. De eieren liepen goed weg, en de vleeskuikenmarkt zat weliswaar zeker niet op topniveau, maar het perspectief was ook bepaald niet slecht. Nu, driekwart jaar verder, hangt de vlag er heel anders bij. Nederland zit nog altijd middenin de tweede coronagolf, en ondertussen houdt het vogelgriepvirus huis.

Vogelgriep voorlopig nog niet weg

Van die laatste is duidelijk dat Nederland hier voorlopig nog niet vanaf lijkt: het virus is massaal aanwezig onder de wildevogelpopulatie. Een aanleiding voor sommige landen om alle grenzen weer dicht te gooien voor Nederlands product. En dat terwijl in de eigen regio de afzet ook al niet overhoudt door de sluiting van horeca.

Alle vleessectoren geraakt

Of het nu rund, kalf, varken of kip is: alle vleessectoren hebben flink te lijden van de coronacrisis. Vooral het wegvallen van de afzet naar horeca en foodservice hakt erin. In de nazomer nam de druk op de vleeskuikenmarkt hierdoor verder toe. Ondanks minder opleggen bleef het aanbod de geringe vraag overstijgen, nam de concurrentie uit het buitenland verder toe. Zelfs zo ver dat een aantal slachterijen in de problemen kwam.

Verhoudingen in kuikenmarkt

Met de overname van CFG/Frisia door Plukon veranderden de verhoudingen in de markt. Waar slachterijen tot dan toe om de kuikens vochten om de haken vol te houden en daarmee de efficiëntie van de slachterij op peil te houden, was die kooplust ineens voorbij. De contractprijs holde in dit geweld verder onderuit. In de eerste twee weken van november is € 0,573 de historisch lage stand van de VCN.

Voorraden straks eerst weg

Vrije kip wordt nauwelijks meer verhandeld, alleen wat geruild tussen slachterijen. In afwachting wat er met slachterij GPS zou gaan gebeuren, zijn de contractnoteringen begin november gestabiliseerd.

Bodem prijsdaling in zicht

Verdere grote prijsdalingen van de contractprijzen worden niet verwacht ondanks nu het faillissement van GPS. Slachterijen verklaren desgevraagd dat de kuikenprijs op de langere termijn boven de kostprijs moet liggen, anders blijft er geen kuikensector over. Forse stijgingen worden ook niet verwacht, want er zitten grote voorraden die ook nog weg moeten als de consumptie aantrekt.

Slachterijen verklaren dat de kuikenprijs op de langere termijn boven de kostprijs moet liggen, anders blijft er geen kuikensector over

Broedeieren: afhankelijk van Rusland

De broedeimarkt gaat mee in het kielzog van de vleeskuikenhouderij. Daar is het de vogelgriep die extra roet in het eten heeft gegooid. Rusland gooide als gevolg hiervan zijn grenzen volledig dicht voor Nederlandse broedeieren. En dat terwijl de export naar Rusland cruciaal is voor de broedeimarkt. De Russen namen tot dat moment zo’n 14 miljoen broedeieren per week af. De markt stond al wel onder druk doordat in Nederland minder werd afgezet, maar de goedlopende export naar verre bestemmingen hield de markt enigszins in de benen.

Export weer op gang krijgen

Nu hangt alles af van de vraag hoe snel het lukt die export naar verre bestemmingen weer op gang te krijgen. De sector en het ministerie van Landbouw zijn druk bezig met informatie verzamelen voor Rusland, zodat het land hopelijk weer – zoals bij eerdere vogelgriepuitbraken – de Nederlandse regionalisatie erkent, en niet langer product weert uit het hele land.

Na hamsterwoede kwam de klad erin

De eiermarkt spinde dit voorjaar juist garen bij de coronapandemie. Naast wc-papier waren ook eieren zeer geliefd bij hamsteraars. Maar ook op de eiermarkt daalde de euforie snel toen het hamsteren voorbij was. Evengoed liep de markt nog lang voorspoedig. De eierprijs bleef nog tot eind juli ruim boven het niveau van 2019. En met de prachtige voorjaarspiek in herinnering, was de verwachting dat het ook een mooie herfst kon worden op de eiermarkt.

Weinig kooplust industrie

Maar toen het aantal coronagevallen steeg en de maatregelen werden aangescherpt, nam de vraag uit de retail niet toe. En met het wegvallen van de vraag van horeca en foodservice, bleef de kooplust van de industrie maar heel matig. Bij de hogere kwaliteiten, biologisch, vrije uitloop en Beter Leven-eieren, lopen de verkopen gewoon door. Maar in standaardsegment, waar de scharrelnoteringen voor gelden, is de vraag volledig ingezakt. Van de gebruikelijke aanloop naar kerst is nog geen enkele sprake.

Van de gebruikelijke aanloop naar kerst is in de eiermarkt nog geen enkele sprake

Tafeleieren blijven gewild

Pakstations benadrukken dat de markt niet slecht is. Tafeleieren zijn en blijven een gewild producten en in de segmenten die de retail bedienen zit weinig in de weg. In het standaardsegment is het meer tobben en corona is niet zomaar verdwenen. De verminderde vraag van de verwerkende industrie dus ook niet. Alleen vermindering van het aanbod kan verlichting brengen. En her en der worden ook koppels vervroegd geruimd. Voorlopig wordt er daardoor weinig verandering verwacht.

Alleen vogelgriep kan daarbij een onverwachte (en ongewenste) maar grote invloed hebben op het prijsverloop. Een uitbraak in een pluimveeconcentratiegebied kan het eieraanbod in een klap flink reduceren, en dan liggen de marktverhoudingen ineens totaal anders.

Eendenproductie weer terugschroeven

De eendensector is eerder dit jaar hard geraakt door corona. Door het wegvallen van de afzet wegens sluiting van de horeca. De sector kwam zelfs helemaal stil te liggen. Er werden geen broedeieren meer ingelegd en kuikens opgezet. De stilstand duurde bijna vijf maanden. Slachterij Tomassen Duck-To in Ermelo (Gld.) hervatte eind september het slachten weer. Niet meer op volle kracht, maar op ongeveer 75-80% van de capaciteit van voor corona.

En nu ligt de horeca weer stil, eerst in Nederland, later ook in andere Europese landen, Frankrijk, Engeland, Duitsland, Italië, Spanje. En omdat Tomassen Duck-To het grotendeels van export moet hebben, zijn de gevolgen merkbaar. “En nu is door de vogelgriep ook export naar buiten Europa niet meer mogelijk”, schets algemeen directeur Gertjan Tomassen. “Ook zitten we nog met onzekerheid van de brexit.” Ongeveer 10% van de productie gaat naar Groot-Brittannië.

‘Overleg met eendenhouders’

Er zit volgens Tomassen niks anders op dan de productie van eendenvlees weer terug te schroeven. “Door minder kuikens op te zetten of opzetten enkele weken uit te stellen.” Dit gebeurt in overleg met de eendenhouders. Tomassen Duck-To bekijkt de situatie van dag tot dag. “Grote vraag is wanneer de horeca weer open mag.”

Grote vraag is wanneer de horeca weer open mag

Gertjan Tomassen, directeur eendenslachterij Tomassen Duck-To in Ermelo (Gld.)

Situatie voor kalkoenen zorgelijk

Voor de kalkoensector komt corona bovenop een al ‘beroerde markt’. De laatste vijf jaar is in Polen de productie van kalkoen fors uitgebreid, weet René Arts, kalkoenenhouder in Ysselsteyn (L.) en secretaris van kalkoenafzetcoöperatie BAV. “Er zijn grote projecten gebouwd voor vleeskuikens en vleeskalkoenen, van wel veertig stallen, gedeeltelijk gesubsidieerd. Meer dan de markt aankon.”

Opbrengstprijs lager, voerprijs stijgt

Dat leidde tot druk op de markt. En forse daling van de opbrengstprijs. “En daarbij stijgt de voerprijs al enkele maanden gigantisch.” Arts noemt de situatie zeer zorgelijk. “Dit hebben we de laatste zeven à acht jaar niet meer zo meegemaakt. Toen was de situatie ook slecht, al was de voerprijs lager dan nu. Dat leidde toen tot een krimp in Frankrijk, destijds de grootste kalkoenenproducent in Europa.”

Kwart van stallen in Polen staat leeg

Door de lage opbrengst en hoge voerprijzen staat nu in Polen een kwart van de stallen leeg. Arts verwacht dat het effect daarvan pas in februari/maart goed merkbaar zal zijn. Tot die tijd zit de sector in een dip. Veel zal afhangen van de prijsontwikkeling op de voermarkt. Een lichtpuntje ziet Arts in de vraag naar Beter Leven-kalkoen door de Nederlandse supers. Daarvan worden er zo’n 4.000 per week in Duitsland geslacht en in Nederland verwerkt.

Herstel kan nog tijd duren

Ondanks dergelijke kleine lichtpuntjes is het algehele perspectief echter niet bijster positief. Alles hangt af van de snelheid waarop de wereld weer terug naar ‘normaal’ kan, na corona. De Rabobank vreest dat gezien de huidige status van corona-uitbraken marktherstel in de kuikenmarkt misschien pas mogelijk is aan het eind van 2021. Tegelijk spreekt de Rabobank wel optimisme uit over het langetermijnperspectief voor de vleeskuikenhouderij, in een update speciaal over die deelsector. De consumptie van pluimveevlees blijft groeien, en de veranderende markt in Europa voor pluimveevlees biedt kansen.

Medeauteurs: Jacco Keuper en Kirsten Graumans