Boerderij: ‘IKB staat op eenzame hoogte’

IKB Ei bestaat een kwart eeuw. Wat is het belang van het kwaliteitssysteem? Hoe functioneert het? Wat kan er beter? Eierhandelaar Roel van Zetten laat er zijn licht over schijnen.

 

De belangstelling voor Integrale Kwaliteitsbeheersing of Integrale Ketenbewaking ontstond al in 1978 en was gericht op de verbetering van de keuring van geslacht pluimvee. Het uiteindelijke doel van IKB is de kwaliteit van het eindproduct garanderen door informatie over de wijze van produceren van het eindproduct en de voorliggende schakels te verzamelen en door te geven aan de andere schakels en ook terug de keten in.

Roel van Zetten (59) is directeur/eigenaar van Hofleverancier Eierhandel R. van Zetten in Ommeren (Gld.). Van Zetten is bestuurslid van Anevei, de belangenbehartiger voor de groothandel in eieren en eiproducten, en namens Anevei lid van het Centraal College van Deskundigen (CCvD) IKB Ei. Ook is hij plaatsvervangend voorzitter van het Duitse kwaliteitssysteem KAT.

Het toenmalige Productschap voor Pluimvee en Eieren heeft het voortouw genomen bij het opzetten van IKB. Eerst voor vleespluimvee, daarna voor legpluimvee. Nadat een proefproject was uitgevoerd ging in 1995 IKB voor de legsector van start, als IKBSC, wat stond voor Salmonella Controle, want het kwaliteitssysteem was in aanleg gericht op het terugdringen van salmonellabesmettingen.

De deelname aan IKB kwam langzaam op gang. In juli 1996 hadden slechts 41 legbedrijven een IKBSC-erkenning, minder dan 3% van alle bedrijven. Wat is er aan gedaan om de vrijwillige deelname te vergroten?

Van Zetten: “Vanwege die moeizame start hebben in 2000 de eierhandel en grootwinkelbedrijven het Masterplan IKB opgesteld. Daarin gaven deze partijen aan wat zij belangrijk vinden om in een kwaliteitssysteem op te nemen. Het doel was de kwaliteit van de bedrijven en de eieren op een hoger niveau te brengen. Nederland had vanwege het grote exportvolume een naam hoog te houden. IKB kon daaraan bijdragen. Kreeg steeds meer betekenis. Supermarkten gingen het verlangen. IKB werd een ‘licence to produce’. Nu heeft IKB zo’n 95% dekking.”

Wat is de betekenis van IKB voor de eiersector?

“IKB is van groot belang. Het stelt veel meer voor dan de gemiddelde deelnemer denkt. IKB Ei is wereldwijd het enige kwaliteitssysteem met borging van de hele keten, van de ouderdieren tot in het schap. Inclusief alle dienstverleners die werken in de keten. In Duitsland, met stip de grootste afnemer van Nederlandse eieren, werden we door IKB meer serieus genomen. IKB was een aardig voertuig om kwaliteit onder de aandacht te krijgen, toen KAT er nog niet was. Door IKB krijgt de eindafnemer iets aangeboden van meerkwaliteit. Mede door IKB hebben we in Nederland een lage salmonella-incidentie en een lage dioxinedruk. Wij zijn het inmiddels gewoon gaan vinden, wat in vergelijking met veel andere landen uniek is. Ons IKB-systeem staat op eenzame hoogte. Om een gezonde sector in de benen te houden, heb je een platform als IKB nodig.”

Hoe staat IKB ten opzichte van KAT?

“KAT is een kwaliteitssysteem vergelijkbaar met IKB EI, maar beide zijn ketenborgingssystemen met eigen accenten. IKB is opgezet om vanaf voor in de keten veiligheid in te keten te brengen. KAT werkt van achterin de keten, de retail, naar het begin toe. Verschillende benaderingen, maar wel veel overlap. Zodra een IKB-ei de grens met Duitsland overgaat heb je KAT nodig. Omdat beide systemen goed op elkaar aansluiten, zijn de meeste legbedrijven IKB-KAT-gecertificeerd. Bij de controle pakken we veel samen op en wordt met een gezamenlijke checklist gewerkt.”

In de fipronilaffaire kwam IKB er niet best af. Het kwaliteitssysteem heeft fipronil niet kunnen voorkomen. Hoe is die imagoschade opgepakt?

“Fipronil was voor heel de sector een pijnlijk leermoment. Het is een dossier waar we lering uit hebben getrokken. We hebben het programma onder meer verzwaard met Monitoring Kritische Stoffen. Overigens zonder garantie dat zoiets nooit weer zal gebeuren, je kunt immers crimineel gedrag moeilijk voorkomen.

IKB is het enige kwaliteitssysteem met borging van de ouderdieren tot in het schap

Ik durf wel te stellen dat we mede dankzij een strenger IKB Ei zo snel het buitenlandse eierschap hebben heroverd. Dat kun je collectief met zo’n kwaliteitssysteem veel sneller bereiken dan individueel. Wij hebben in IKB Ei een slimmer controlesysteem en een hogere controlefrequentie dan het overheidstoezicht en er bovenwettelijke zaken in geregeld en vastgelegd en controleren daarop. Dat alles maakt IKB zo waardevol.”

Wat kan nog beter aan IKB EI?

“Binnen het kwaliteitssysteem is steeds gewerkt aan de borging van de kwaliteit, aan de hygiëne, het dierenwelzijn en track & trace met farmprinting, een van de pareltjes om de borging veilig te stellen. CCvD moet scherp blijven op ontwikkelingen in de sector en maatschappij en hierop voortdurend schakelen.

De databank van IKB heeft de laatste jaren steeds meer betekenis gekregen. Die wordt gevuld vanaf het kuiken, bevat actuele informatie over onder meer houderijsysteem, aantal hennen, voerleverancier en analyse-uitslagen. Erg nuttig bij calamiteiten. Dit biedt de mogelijkheid om direct maatregelen te nemen bij mogelijk betrokkenen. Uit die databank weten we ook welke bedrijven in een B/T-gebied zitten.”

En de deelname aan IKB, kan die beter?

“100% deelname is geen doelstelling. Extra deelname mag niet ten koste gaan van de ondergrens. Wat nog wel beter kan, is de reikwijdte van IKB. Dat in producten waarin eieren zijn verwerkt IKB-eieren worden gebruikt. En dat supermarktketens dit standaard in hun inkoopvoorwaarden opnemen. Net zoals in Duitsland grote retailers KAT-waardige producten eisen in levensmiddelen. Dat zou een mooie stimulans zijn voor de Nederlandse retail.”

 

Hans Bijleveld

redacteur pluimveehouderij