NieuweOogst: Timmermans presenteert reuzepakket maatregelen voor klimaat

De Europese Unie (EU) heeft woensdag een reuzepakket aan maatregelen gepresenteerd om de emissie van broeikasgassen te verminderen. Onderdeel hiervan zijn onder meer een bossenstrategie en een mechanisme voor 'koolstofbelasting' aan de EU-grens.

Eurocommissaris Frans Timmermans heeft de maatregelen gepresenteerd onder de naam 'Fit for 55'. Deze plannen zijn niet specifiek gericht op een sector, maar hebben betrekking op vrijwel de hele samenleving. Het doel is om de netto broeikasgasemissies van de lidstaten van de Europese Unie in 2030 met ten minste 55 procent te reduceren ten opzichte van het niveau van 1990.

De Europese Commissie heeft onder andere wijzigingen van bestaande richtlijnen en verordeningen over de handel in emissierechten, landgebruik, duurzame energie en energie-efficiëntie voorgesteld. Daarnaast zijn er vijf nieuwe voorstellen gepubliceerd, waaronder een bossenstrategie.

Het mechanisme voor koolstofbelasting aan de EU-grens behelst een plan om te voorkomen dat bedrijfstakken die CO2 uitstoten, vertrekken naar het buitenland. Bij import van een derde land naar een Europese lidstaat legt de EU dezelfde heffing op aan de producent die ook aan Europese producenten wordt opgelegd.

Bossen en landbouw
Tegen 2035 moet de EU klimaatneutraal zijn in de sector landgebruik, bosbouw en landbouw, met inbegrip van niet-CO2-emissies in de landbouw, zoals de uitstoot door het gebruik van meststoffen en van vee.

De EU-bossenstrategie heeft tot doel de kwaliteit, kwantiteit en veerkracht van de EU-bossen te verbeteren. De strategie ondersteunt de bosbouwsector en bio-economie op basis van bossen, terwijl de oogst en het gebruik van biomassa duurzaam blijven en de biodiversiteit behouden blijft. Het doel is om tot en met 2030 3 miljard bomen in heel Europa te planten.

Hernieuwbare energie
De richtlijn hernieuwbare energie zal een verhoogd doel stellen om tegen 2030 40 procent van onze energie uit hernieuwbare bronnen te produceren. Alle lidstaten zullen aan deze doelstelling bijdragen. Er worden specifieke streefcijfers voorgesteld voor het gebruik van hernieuwbare energie in vervoer, verwarming en koeling, gebouwen en industrie.

Om zowel onze klimaat- als onze milieudoelstellingen te verwezenlijken, worden de duurzame criteria voor het gebruik van bio-energie versterkt. Lidstaten moeten steunregelingen voor bio-energie opstellen op een manier die het trapsgewijze gebruiksbeginsel voor houtige biomassa eerbiedigt.

Einde brandstofmotoren
Om mensen te prikkelen zich duurzamer te gedragen, moet voor veel CO2-uitstoot een prijs worden betaald, blijkt uit het deel van Timmermans' plannen dat al is uitgelekt. Zo moeten ook voor vervoer en gebouwen voortaan uitstootrechten worden gekocht. De energierekening gaat omhoog en fossiele centrales maken plaats voor bijvoorbeeld zonnepanelen en windmolens. Tanken wordt duurder en brandstofauto's moeten binnen vijftien jaar in de showroom wijken voor stekkerauto's.

De lucht- en scheepvaart moeten meer betalen voor hun CO2-uitstoot. De Europese Commissie stelt ook voor om gratis emissierechten voor de luchtvaart geleidelijk af te schaffen en zich aan te passen aan de wereldwijde regeling voor koolstofcompensatie en -reductie voor de internationale luchtvaart en om voor het eerst scheepsemissies op te nemen in het Europese emissiehandelssysteem (EU-ETS).

Een deel van de opbrengst zou de Europese Commissie willen gebruiken om burgers te helpen om bijvoorbeeld een elektrische auto te kopen of hun huis te isoleren. Dat moet voorkomen dat de rekening voor de overgang naar een klimaatvriendelijker economie naar de mensen gaat die dat moeilijk kunnen opbrengen.

Sociaal klimaatfonds
Om te voorkomen dat consumenten met een kleine beurs en kleine bedrijven niet kunnen meekomen in de transitie, wordt een nieuw Europees fonds opgericht. Het 'sociale klimaatactiefonds' wordt tussen 2025 en 2032 gevuld met 72,2 miljard euro via opbrengsten van de handel in CO2-uitstootrechten door bijvoorbeeld energiebedrijven en benzineproducenten. De lidstaten moeten het bedrag verdubbelen tot 144,4 miljard euro, stelt de Europese Commissie voor.

Het geld is bestemd om burgers en kleine ondernemers te compenseren voor de gevolgen van de maatregelen, die naar verwachting tot duurdere benzine en hogere energierekeningen leiden. Het fonds kan worden aangesproken om huizen te renoveren en zo energie-efficiënt te maken. Ook is er geld om 'energiearmoede' te bestrijden bij burgers die hun rekening niet kunnen betalen. Het fonds kan ook dienen om de aankoop van een elektrische auto mogelijk te maken.

Eerste stap
De publicatie van de voorstellen is een eerste stap in het traject om tot vaststelling van de wetgevings- en herzieningsvoorstellen te komen. De komende tijd zal duidelijk worden wat de toedeling naar lidstaten wordt en hoe Nederland dit wil verdelen over sectoren. Zowel het Europees Parlement als de vakministers uit de lidstaten kunnen wijzigingen aanbrengen en moeten uiteindelijk akkoord gaan, voordat wordt overgegaan tot implementatie.

Tegen sommige plannen is veel weerstand, maar ze zullen niet gauw sneuvelen, verwacht een laconieke Timmermans. Het klimaatdoel voor 2030 ligt immers vast. Het is alleen nog de vraag welke maatregelen de EU daar gaan brengen. Timmermans vindt dat de actualiteit de noodzaak aantoont om de stappen te zetten. 'In Canada is het 50 graden Celsius. Er zijn tornado's in Tsjechië. Wie had gedacht dat dat ooit zou gebeuren.'