NieuweOogst: Vrije-uitloopei onder druk door vogelgriepuitbraak

De meeste pluimveebedrijven met vrije uitloop kampten vorig seizoen met ruim 37 weken ophokplicht. Vijftien weken later is deze alweer ingevoerd door een vogelgriepuitbraak op een pluimveebedrijf in Zeewolde. Het vrije-uitloopei staat daarmee flink onder druk.

Het vogelgriepseizoen 2020-2021 duurde lang. Met tussenpozen waren er uitbraken op commerciële en grote hobbybedrijven. De ophokplicht die op 23 oktober 2020 werd ingesteld duurde hierdoor tot minimaal 19 juni en in de meeste regio's tot 6 juli. Zo'n ophokplicht van 34 tot 37 weken is voor de bedrijven die vrije-uitloopeieren produceren een probleem. Na zestien weken ophokken worden de eieren afgewaardeerd naar scharreleieren.

Omdat de eieren niet meer als vrije uitloop kunnen worden geleverd, krijgen pluimveehouders niet meer de bijbehorende afgesproken contractprijs. Dat scheelt meerdere centen per ei. Sommige winkelketens hebben een solidariteitstoeslag betaald. Toch zijn zowel de pluimveehouders als de pakstations afgelopen periode flink tekortgekomen.

Duitse markt kwijt
Dat komt ook doordat zo'n 80 procent van de vrije-uitloopeieren naar Duitsland gaat. In andere landen was de ophokplicht veel eerder afgelopen en zij hebben de Nederlandse leveringen overgenomen. Nederland heeft die Duitse afzetmarkt nog lang niet terug en de dreiging voor een herhaling van het vorige seizoen hangt in de lucht. Bij een contractverlenging zal dit effect hebben op de prijs en de vraag of de pluimveehouders nog wel vrije-uitloopeieren kunnen leveren.

Volgens voorzitter Kees de Jong van de vakgroep Pluimveehouderij LTO/NOP zag de sector dit probleem al aankomen. 'We pleiten er al een tijd voor om de regels voor vrije-uitloopeieren gelijk te schakelen met die voor bio-eieren. Daar geldt een uitloopplicht van een derde van het leven, acht uur per dag, behalve bij calamiteiten als vogelgriep. Als compensatie kun je dan extra maatregelen binnen treffen.'

Vogelgriep in Zeewolde
De vogelgriepuitbraak op het pluimveebedrijf in Zeewolde was op 26 oktober, twee dagen eerder dan in 2020. Bij deze recente uitbraak gaat het om een biologisch pluimveebedrijf met 36.000 hennen in twee stallen. De dieren zijn gedood en afgevoerd. Er is een vervoersverbod ingesteld in de 10 kilometerzone rond dit bedrijf. De negen pluimveebedrijven in de 3 kilometerzone worden bemonsterd.

Vanwege een risicovol contact van een bezoeker van het bedrijf in Zeewolde met een biologisch pluimveebedrijf in Barneveld is dit bedrijf met 9.500 hennen op 27 oktober geruimd. De kans op besmetting werd klein geacht, maar omdat er in de 10 kilometerzone rond het bedrijf 277 andere pluimveebedrijven liggen, is het uit voorzorg toch geruimd.

Dit jaar was er nog geen landelijke ophokplicht voordat er een bedrijf werd getroffen door de vogelgriep. Vorig jaar voerde de overheid vanaf 23 oktober een landelijke ophokplicht in na de vondst van besmette wilde watervogels. De ophokplicht kon vorig jaar echter niet voorkomen dat er op 28 oktober toch een besmetting met vogelgriep uitbrak op een pluimveebedrijf in het Gelderse Altforst.

Bron onbekend
Of de bron van de vogelgriep in Zeewolde bij wilde trekvogels ligt of bij besmette wilde watervogels in Nederland is nog niet te zeggen. Volgens het laatste rapport van Wageningen Bioveterinary Research van september heeft de vogelgriep dit jaar 'overzomerd' in Nederland. Op 3 september is er nog een besmette eend in Soest gevonden en op 21 september een besmette grauwe gans in Wormerveer.

De uitbraak in Zeewolde betreft een H5N1-type vogelgriep. Vorig jaar werden bijna alle uitbraken bij zowel commerciële als hobbybedrijven en wilde vogels veroorzaakt door het hoogpathogene H5N8-type. De uitbraak in Zeewolde kan dus afkomstig zijn van de vogeltrek.

Aan de Duitse Waddenkust werd op 15 oktober de eerste met H5N1 besmette wilde vogel gevonden. Daarna volgden meer vondsten, waaronder op 20 oktober een met H5N1 besmette meeuw vlakbij de grens met Groningen. Het ministerie van LNV kan niet aangeven waarom er op basis van die laatste vondst en de verdere rapportage vanuit Duitsland niet eerder is besloten een ophokplicht in te stellen.