Nos Nieuws: Vogelgriepsituatie 'vrij ernstig': bijna kwart miljoen dieren gedood

Met de vandaag 48.000 geruimde leghennen in Lutjegast zijn in krap twee weken tijd ruim 230.000 pluimveedieren gedood vanwege uitbraken van vogelgriep. "Het is vrij ernstig dat vijf grootschalige bedrijven en twee kleinschalige pluimveehouders in zo'n korte tijd besmet zijn geraakt", zegt dierenarts en viroloog Thijs Kuiken (Erasmus MC).

Het probleem beperkt zich niet alleen tot Nederland. Onder meer het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Polen, Tsjechië, België en Duitsland kampen ook met uitbraken van het virus. Een groeiend aantal EU-landen stelt een ophokplicht in, iets wat Nederland op 26 oktober deed. Met het grootste deel van het vogelgriepseizoen, herfst en winter, nog voor de boeg.

Lastig vergelijken

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) vindt het te vroeg om al te concluderen of de situatie erger is dan voorgaande jaren. Het is lastig verschillende periodes met elkaar te vergelijken, legt een woordvoerder uit. "Maar het is zaak om het goed in de gaten te houden."

Volgens Kuiken zijn de vooruitzichten zorgelijk. "Mijn indruk is dat dit vogelgriepseizoen bij meer pluimveehouders het virus is aangetroffen dan in dezelfde periode vorig seizoen. Hou daarbij rekening dat de winter van 2020/21 een rampjaar was. In heel de EU zijn toen meer dan 22 miljoen pluimveedieren aan het virus gestorven, of gedood vanwege ruimingen."

Op deze kaart zie je alle plekken in Nederland waar in 2021 vogelgriep is ontdekt bij zowel bedrijven als particulieren.

Vijf grootschalige pluimveebedrijven met in totaal 222.000 dieren werden de afgelopen twee weken getroffen door de vogelgriep, meldt de Wageningen University & Research. Het gaat dan om zogenoemde hoog pathogene H5-virusvarianten. Dat betekent dat de aangetroffen vogelgriep leidt tot ernstige ziekte of overlijden bij vogels, met name kippen.

In dezelfde periode werd ook een kippenboerderij in Barneveld met ruim 9000 dieren preventief geruimd. Deze zorgboerderij 't Paradijs werd bezocht door een dierenarts, die daarvoor bij een besmette boerderij op bezoek was geweest.

'Heel verdrietig'

"De kans was heel klein dat het virus via hem op mijn kippen zou zijn overgedragen", zegt Jurian Bijmolen van de zorgboerderij. Maar met 277 andere pluimveehouders in de omgeving kon er geen enkel risico worden genomen. Alle kippen zijn op donderdag 28 oktober met CO2 vergast.

"Dat was heel verdrietig, want je weet dat het gezonde dieren waren", vertelt Bijmolen. "Een halfuur ervoor was er nog volop leven in de stal en daarna was het stil. Elke dag word ik er weer mee geconfronteerd. Het verwerken zal nog wel even duren."

Financiële strop

Hij vreest dat de ruiming ook leidt tot een enorme schadepost. Een bedrag kan hij er nog niet op plakken; het is afhankelijk van hoe snel hij nieuwe leghennen kan kopen. "Gelukkig hebben wij ook een zorgboerderij en dus een tweede bron van inkomsten. Maar voor een boer met enkel pluimvee kan het zijn bedrijf de kop kosten."

De ophokplicht moet de kans de kans verkleinen dat ook andere boeren hun vee moeten laten ruimen. Volgens viroloog Kuiken moet er meer gedaan worden om nieuwe uitbraken te voorkomen. "Op korte termijn zou het vaccineren van pluimvee een verbetering betekenen. Maar daar zitten ook haken en ogen aan."

Net zoals bij de griepprik voor mensen, moet een vogelgriepvaccin steeds worden aangepast aan nieuwe varianten. Daarnaast moeten er op Europees niveau afspraken over worden gemaakt. Als laatste kunnen ook ingeënte vogels volgens Kuiken het virus nog met zich meedragen zonder dat ze er ziek van worden, net als bij de coronavaccins nu het geval is. Deze dynamiek kan alsnog tot dodelijke uitbraken leiden bij vogels die nog niet zijn ingeënt.

Veestapel verkleinen

Volgens de expert is op termijn de belangrijkste maatregel het aantal veebedrijven en de hoeveelheid dieren per onderneming omlaag brengen. "Nederland heeft de hoogste pluimveedichtheid van de EU", zegt Kuiken.

Dit inperken is cruciaal om de verspreiding van ziekten die tussen mens en dier overdraagbaar zijn tegen te gaan, concludeerde een groep medische experts dit jaar in een advies aan het demissionaire kabinet.

Dit advies geldt volgens Kuiken ook om de impact van vogelgriep terug te dringen - en om te voorkomen dat het virus muteert tot een variant die ook voor mensen gevaarlijker is. Want nu is de kans dat mensen ziek worden van vogelgriep nog heel klein, legt hij uit. "Mocht het virus zich aanpassen naar ons, dan zal de impact groot zijn. Maar zoiets kun je niet voorspellen."