Boerderij: Biologische pluimveehouders schakelen massaal om naar scharrel

De biologische legsector beleefde een moeilijk jaar. Terwijl de kosten stegen, kelderde de vraag naar bio-eieren. Hoewel er vertrouwen is in marktherstel, schakelden niet eerder zoveel biologische pluimveehouders noodgedwongen (tijdelijk) om naar scharrel.

De vraag naar biologische eieren staat al geruime tijd onder druk. De moeilijke marktomstandigheden doen zich voelen. Naar schatting 20 tot 25% van de biologische leghennenbedrijven in Nederland is de afgelopen maanden (tijdelijk) omgeschakeld naar scharrel. Dat zegt Wim Thomassen, directeur van de coöperatieve vereniging Biomeerwaarde Ei. “We hebben als sector vaker meegemaakt dat bedrijven noodgedwongen tijdelijk overgingen van bio naar scharrel. Maar nooit eerder ging het om zoveel bedrijven.” Thomassen ziet dat in Duitsland hetzelfde gebeurt.

Na de Russische inval in Oekraïne stegen de voerprijzen tot recordhoogtes. Sommige biologische pluimveehouders zagen hun voerkosten met € 200 tot € 250 per ton oplopen, waarbij zelfs de grens van € 700 per ton werd gepasseerd. Daarna volgde een energiecrisis. De inflatie steeg en de vraag naar biologische producten – waaronder eieren – nam af. Consumenten maakten andere keuzes in het schap. Thomassen: “Het is deels ook een stukje beeldvorming. ‘Biologisch is duur’, zo wordt gedacht, maar andere eieren zijn tegenwoordig soms nog duurder.”

Voordat de eerste bio-eieren van de band rollen, heb je zo € 16 tot € 17 per hen betaald

De afgelopen maanden kozen tientallen biologische legpluimveehouders er voor om (tijdelijk) over te gaan op scharrel. Dat gebeurde soms nog tijdens de ronde, zoals bij Jaap van Deelen en zijn compagnon Werner van Grootheest. Voor deze legpluimveehouders in De Glind (Gld.) was dat een financieel aantrekkelijke keuze.

Biohennen duurder dan scharrelhennen

Vanwege de opgelopen kosten en afgenomen vraag naar biologische eieren kozen veel biologische pluimveehouders ervoor om geen biohennen meer te bestellen. De hennen zijn in aanschaf duurder dan scharrelhennen. Daar komen de kosten voor OKT (Ohne Kükentöten oftewel het doden van eendagshaantjes van legrassen) nog eens bij. “Je betaalt ongeveer € 10 voor een biologische hen. Voor OKT kun je € 3,50 rekenen. Voordat de eerste bio-eieren van de band rollen, heb je zo € 16 tot € 17 per hen betaald. Daar moet een goede opbrengstprijs tegenover staan. Die zekerheid heb je niet in de huidige markt”, zegt Thomassen.

Het maken van goede contractafspraken was de afgelopen maanden niet of nauwelijks mogelijk. “Sommige risico’s kan of wil je gewoon niet dragen. Als pluimveehouder wordt de keuze dan bijna automatisch voor je gemaakt om van bio over te gaan op scharrel”, zegt Rimer Dijkstra, voorzitter van Biomeerwaarde Ei. De Fries houdt in Hiaure 30.000 biologische leghennen.

Vanwege gemaakte afspraken en een leverplicht schakelt Dijkstra nu niet om naar scharrel. In 2018 – toen er ook sprake was van disbalans op de markt – deed hij dat eerder wel een ronde. “In de huidige markt is dat financieel aantrekkelijk. Met scharrelhennen heb je een tot wel 30% hogere stalbezetting en lagere voerkosten, terwijl de eierprijzen goed zijn. Maar het is altijd een momentopname. Je weet nooit hoe de situatie over een halfjaar is.”

Vanwege vogelgriep zijn er wereldwijd veel leghennen geruimd. Met het wegvallen van vele miljoenen kippen wordt er hard aan de eieren getrokken. De eierprijzen stegen tot recordhoogtes, waarbij pluimveehouders het verschil tussen de opbrengstprijzen van scharreleieren en biologische eieren zagen verdwijnen. De keuze om van biologisch om te schakelen naar scharrel wordt dan plots erg interessant, zo merkt ook Avined.

Voorzichtig tekenen van herstel

Thomassen en Dijkstra zien langzaam maar zeker dat vraag en aanbod op de markt voor biologische eieren weer wat in balans raken. Dat is een direct gevolg van de omschakelaars in de sector en een afname van het aanbod bio-eieren. Biomeerwaarde Ei – dat zo’n vijftig leden heeft – verkoopt 70% van de eieren voor een vaste prijs. Het overige deel van de eieren wordt verhandeld op de spotmarkt.

Begin april lag het prijsniveau op de spotmarkt weer op kostprijsniveau, zegt Thomassen. Ook zwakt de inflatie volgens hem af. “We hebben vertrouwen in marktherstel. We hebben vaker turbulente tijden meegemaakt. Het is een hectische tijd, maar die maken we door in de wetenschap dat het uiteindelijk weer op z’n pootjes terechtkomt.”

‘Consument zoekt goedkoper alternatief’

Werner Buck, voorzitter van de Algemene Nederlandse Vereniging van Eierhandelaren (Anevei), verwacht niet dat de situatie op de markt voor biologische eieren snel verandert. “Ik heb geen indicatie dat er op korte termijn een kentering komt.” Volgens Buck is de huidige marktsituatie een bittere pil voor biologische legpluimveehouders. “We zien dat de afzet van biologische eieren duidelijk is gedaald. Consumenten zoeken naar goedkopere alternatieven.”

Rabobank verwacht dat de eierprijzen in 2023 relatief hoog blijven, zeker op markten die zwaar zijn getroffen door vogelgriep, kostprijsstijgingen en wijzigingen in regelgeving. Buck: “Als pluimveehouder moet je onderscheidend zijn in de markt. De hoge inflatie en het huidige prijspeil maken dat lastig. Uiteindelijk moet je de meerkosten toch uit de markt halen.”