Boerderij: Pluimveehouders voor miljoenen gedupeerd door prijskartel

Redactie

Norbert van der Werff

redacteur

De eierhandelaren die beboet zijn voor verboden prijsafspraken kunnen een massaclaim verwachten. Pluimveehouders beurden 10% te weinig, zegt de ACM.

De ACM heeft vastgesteld dat Interovo, Global en Wulro – dat in 2021 de naam heeft veranderd in Wulms Egg Group – hun inkoopprijzen van industrie-eieren op elkaar hebben afgestemd, de legpluimveehouders onderling hebben verdeeld en concurrentiegevoelige informatie hebben uitgewisseld. Door de contacten die deze bedrijven onderhielden, hadden pluimveehouders minder keuze aan afnemers en moesten ze genoegen nemen met een lagere prijs voor hun eieren.

De ondernemingen hebben hiermee niet alleen het Nederlandse maar ook het Europese kartelverbod overtreden. Ze kopen het overgrootste deel van de industrie-eieren binnen een straal van 300 kilometer in en dat is naast Nederland ook in België en Noordwest-Duitsland. Er zijn echter ook enkele leveranciers in Polen.

Bezwaar gemaakt tegen boetebesluit

De drie bedrijven hebben bezwaar gemaakt tegen het boetebesluit. Interovo Egg Group in Ochten (Gld.) stelt in een schriftelijke verklaring het sterk oneens te zijn met de bevindingen van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en zich niet te herkennen in het geschetste beeld. Algemeen directeur Math Lemmers van Global Food Group in Ospel (L.) betwist eveneens de beschuldigingen en stelt in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving te hebben gehandeld. Ook een woordvoerder van Wulms Egg Group in Weert (L.) zegt zich niet te kunnen vinden in het ACM-besluit, maar wil dat verder niet toelichten.

In het rapport van de ACM wordt echter wel weerwoord van de betrokken bedrijven vermeld. Ze wijzen onder meer op het in hun ogen slechte functioneren van de NOP-notering en op het aanbod van eieren door pluimveehouders of handelaren zonder contract.

Fipronil-brieven: eenzijdige prijsverlaging

Wulro en Global stuurden in 2018 pluimveehouders een dag na elkaar een vergelijkbare brief waarin ze aankondigden de prijzen voor de lopende contracten eenzijdig te verlagen met € 0,60 naar € 1,10 per kilo. Volgens de ACM spraken ze bovendien af geen zaken te doen met pluimveehouders die uit protest wilden overstappen naar de ander.

De betrokken bedrijven geven in het ACM-onderzoek aan dat de afstemming gerechtvaardigd was, omdat de NOP-notering ten tijde van de fipronil-crisis sterk afweek van de marktprijs. Een directeur van Global schatte door de zogenoemde fipronil-brief € 400.000 per week minder te betalen.

Als gevolg van het kartel is 10% minder voor de eieren betaald dan in een ongehinderde markt

Volgens ACM is als gevolg van het kartel 10% minder voor de eieren betaald dan in een ongehinderde markt. Individuele pluimveehouders menen dat ze door de prijsverlaging € 26.000 tot € 50.000 zijn misgelopen.

De pluimveehoudersorganisaties NVP en LTO/NOP bereiden schadeclaims voor, al dan niet gezamenlijk.

Bedrijven in bestuur Anevei

“Je hebt je aan de wet te houden, ook aan die over mededinging”, zegt Werner Buck in een reactie op het sanctiebesluit. Hij is sinds medio 2021 voorzitter van de Algemene Nederlandse Vereniging van Eierhandelaren en Eiproductfabrikanten (Anevei). De brancheorganisatie had in 2018 Wulro en Global afgeraden gezamenlijk actie te ondernemen om de prijs te verlagen, omdat dat niet ‘ACM-proof’ was (zie kader fipronil-brieven), maar die sloegen dat in de wind. Buck: “Je geeft advies in de hoop dat iedereen dat overneemt, maar het is uiteindelijk de individuele verantwoordelijkheid van de leden.”

We hebben het er nog niet over kunnen hebben, maar als we bij elkaar komen, zal het zeker onderwerp van gesprek zijn

Hij benadrukt dat het onderzoek zich niet richtte op Anevei. Toch zitten er in het huidige Anevei-bestuur twee leden die deel uitmaken van de directie van beboete bedrijven. Sinds de publicatie van het sanctiebesluit begin mei, ruim vier maanden nadat de boetes zijn opgelegd, is echter binnen het Anevei-bestuur nog geen overleg over de kwestie geweest. Buck zegt het vooralsnog even te laten bezinken. “Het is nog te vers. We hebben het er nog niet over kunnen hebben, maar als we bij elkaar komen, zal het zeker onderwerp van gesprek zijn.”

Prijzen afgestemd via WhatsApp

Op 10 mei werd bekend dat de ACM in december 2022 Interovo, Global en Wulro had beboet. Directieleden van Wulro en Interovo hebben vanaf april 2015 meer dan een jaar via WhatsApp prijzen afgestemd, leveranciers verdeeld en concurrentiegevoelige informatie uitgewisseld. Wulro en Global deden hetzelfde vanaf maart 2016 voor een periode van meer dan drie jaar. Ook hier ging het om contacten tussen directeuren via WhatsApp. Er zijn diverse dochtermaatschappijen bij betrokken, maar het gedrag kan worden toegeschreven aan de moedermaatschappij wanneer zij een economische eenheid vormen.

Wulro was dus betrokken bij prijsafspraken met zowel Interovo als Global. De ACM ziet dat als afzonderlijke overtredingen en de onderneming wordt dan ook twee keer bestraft. In het sanctiebesluit van de ACM staat dat niet duidelijk is of Interovo en Global ervan op de hoogte waren dat Wulro ook met de andere partij afspraken maakte.

Forse boetebedragen

De ACM stelt dat de boetes voldoende ‘afschrikwekkend en evenredig’ zijn. Het moet om forse bedragen gaan. De boetes zijn 15% van de omzet van de inkoopwaarde van industrie-eieren in de periode van de overtreding. Die inkoopwaarde is vanwege het behaalde inkoopvoordeel nog eens vermeerderd met 10%. Er is echter een boetemaximum van 10% van de totale omzet van de onderneming. Zowel beide boetes voor Wulro als de boete voor Global overschrijden het boetemaximum en zijn daarom naar beneden bijgesteld.

Interovo en Global stellen in het ACM-rapport dat de ACM de marktwaarde en hun marktaandelen in de onderzochte periode niet goed heeft berekend. Kooi-eieren en scharreleieren zonder het Beter Leven-keurmerk werden ook verkocht als tafeleieren en aan de andere kant werden eieren uit het hogere segment als scharreleieren met één ster van het Beter Leven-keurmerk, vrije-uitloopeieren en biologische eieren ook verwerkt tot eiproduct. Deze duurdere eieren niet meerekenen bij de totale marktomvang van industrie-eieren leidt volgens deze bedrijven tot onderschatting van de totale marktwaarde en overschatting van hun marktaandelen.

Hardheidsverweer

Wulro en Global hebben in een zogenoemd hardheidsverweer aangegeven dat ze de boetelast niet kunnen dragen. Wulro stelt dat het bedrijfsresultaat onder druk staat door onder meer corona, de fipronil-crisis, vogelgriep en inflatie. Volgens de ACM heeft Wulro − nu dus Wulms Egg Group − echter voldoende draagkracht en moet daarom de twee boetes gewoon betalen. De ACM heeft de boete voor Global op basis van de financiële cijfers wel verlaagd.