Boerderij: Algemene voorwaarden voor betere ketenpositie pluimveehouder

10-08-2023

Redactie

freelance redacteur

De algemene inkoop- en verkoopvoorwaarden raken direct aan de ketenpositie van de pluimveehouder. Toch zijn de algemene voorwaarden – opgesteld door de primaire producent – nog niet ingeburgerd in de pluimveesector.

De pluimveesector werd dit voorjaar opgeschrikt door het nieuws over het eierkartel van inkopers Intervo, Wulro en Global. Zij maakten verboden prijsafspraken bij de inkoop van eieren, zo stelde de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De toezichthouder rolde het kartel op en deelde boetes uit. Onder pluimveehouders bestond al langer het idee dat enkele afnemers verboden afspraken maakten over eierprijzen. Hun vermoedens werden door het onderzoek van de ACM bevestigd.

Het nieuws over het opgerolde eierkartel raakt direct aan het verdienmodel van de primaire producent. Benadeelde legpluimveehouders zijn veel geld misgelopen. Via een stichting trachten belangenorganisaties LTO/NOP en de NVP de geleden schade te verhalen op de bedrijven die deelnamen aan het kartel.

Het nieuws over het opgerolde eierkartel doet nog maar eens de vraag rijzen hoe sterk de positie is van pluimveehouders in de keten. En wat kun je doen om een sterkere positie in de keten te verwerven? Heb je bijvoorbeeld de mogelijkheid om als primaire producent algemene inkoop- en verkoopvoorwaarden op te stellen? Legpluimveehouder Klaasjan Salomons in Dronten (Fl.) heeft een paar jaar geleden het heft in eigen handen genomen door zelf voorwaarden te stellen aan zijn samenwerking met ketenpartijen (zie kader onderaan dit artikel). Voor een betere positie in de keten moet je zelf opstaan en actie ondernemen, zo redeneert hij.

Prioriteiten elders

Belangenorganisatie LTO/NOP heeft het onderwerp Algemene inkoop- en verkoopvoorwaarden al langer op de agenda staan. LTO/NOP-voorzitter Kees de Jong erkent dat het onderwerp op dit moment echter minder prioriteit geniet dan andere, dringende zaken. De Unie van Pluimvee Producenten (UPP) richt zich eerst en vooral op het verbeteren van het verdienmodel. De UPP streeft naar een volwaardiger ketenpositie van de pluimveehouder, in samenwerking met ketenpartners.

Uit een inventarisatie van Pluimveehouderij komt duidelijk het beeld naar voren dat veel legpluimveehouders en vleeskuikenhouders niet met eigen inkoop- en verkoopvoorwaarden werken. De algemene voorwaarden worden opgesteld door verkopers (bijvoorbeeld mengvoerfabrikanten) en inkopers (zoals slachterijen en eierhandelaren), waarbij zij onder meer hun mogelijke bedrijfsrisico’s afdekken. In de pluimveesector is het van oudsher bovendien gebruikelijk dat rekeningen door ketenpartijen worden opgemaakt. Veel legpluimveehouders en vleeskuikenhouders versturen zelf geen facturen voor hun verkochte producten, maar ontvangen juist nota’s van hun afnemers. Pluimveehouders worden op die manier enerzijds ontzorgd, maar anderzijds roept deze manier van werken toch ook vraagtekens op. In welke andere sector ontvangt de verkopende partij een factuur van de koper?

Lees verder onder de foto

Bij de inkoop van voer werkt Klaasjan Salomons volgens vaste voorwaarden. - Foto: Koos Groenewold

‘Veelal niet bovenaan de agenda’

Het opstellen van algemene inkoop- en verkoopvoorwaarden staat volgens Jan Verhoijsen, LTO/NOP-voorzitter van de kring vleeskuikenhouders, niet bovenaan de agenda van de meeste vleeskuikenhouders. “Het onderwerp speelt niet echt als er redelijke marges worden gedraaid. Pas als de zaak onder druk komt te staan, begint het onderwerp van gesprek te worden. Ik heb niet het idee dat dit onderwerp heel erg leeft in onze sector.”

“In de vleeskuikensector hebben afnemers de lead”, zo zegt Verhoijsen. “Zij keuren de kuikens en maken de rekening op. Met het oog op het keuren zie ik ook geen andere oplossing. Daar blijven we tegenaanlopen.”

Verhoijsen heeft in het verleden regelmatig zijn zorgen uitgesproken over de wijze waarop vleeskuikens worden gekeurd in de slachterij. “Het keuren is mensenwerk. Het is een grijs gebied, waar je als vleeskuikenhouder niet bij bent. Je wordt er wel op afgerekend. Voor eendagskuikens of voer van mindere kwaliteit betaal je wel gewoon. Daar zit een discrepantie.”

‘Goede afspraken op een A4’tje’

Twan Engelen ziet niet direct de meerwaarde in van het opstellen van algemene inkoop- en verkoopvoorwaarden. Hij is van mening dat voor goede afspraken met ketenpartners één A4’tje genoeg moet zijn. “Zonder verwijzingen, want anders past het niet meer op een A4”, aldus de vermeerderaar en opfokker in het Brabantse Someren.

Volgens hem is een belangrijke verkoopvoorwaarde voor opfokkers en vermeerderaars al gedekt in wet- en regelgeving. “Onze kippen worden in het kader van de monitoringsverplichting regelmatig onderzocht op verschillende dierziektes”, aldus Engelen, voor wie het leveren van kwaliteitsbroedeieren een must is. “Voor een toekomstbestendig bedrijf heb je een bepaalde omvang nodig. Maar kwaliteit staat voorop. Daarmee zorg je voor toegevoegde waarde in de keten.”

Zelf factureren is voor de Brabantse pluimveehouder wel al zeker twintig jaar gemeengoed. Twan Engelen beschouwt dat als de gewoonste zaak van de wereld. “Wij weten immers zelf wat we verkopen”, zo zegt hij.

Algemene voorwaarden

Hoe sterk sta je wanneer je als pluimveehouder een vracht voer van mindere kwaliteit ontvangt? Engelen gelooft niet dat algemene voorwaarden hem in dat geval helpen. “Je kunt zoiets niet snel hard maken. We hebben geen systeem om het voer te monitoren en te controleren. Als er echt iets aan de hand is, dan wordt het een lang en juridisch verhaal dat verdergaat dan algemene voorwaarden”, zegt Engelen, die niet overtuigd is van het belang van het papierwerk met kleine lettertjes. “Als je een jurist vraagt of het nodig is om algemene inkoop- en verkoopvoorwaarden op te stellen, dan zal hij zeggen dat het nodig is. Maar in mijn optiek is dat hetzelfde als een dokter die zegt dat het nodig is om gezond te leven.”

‘Zelf de lead nemen voor een betere ketenpositie pluimveehouder’

Klaasjan Salomons zet in op het verwerven van een betere ketenpositie. Het opstellen van algemene inkoop- en verkoopvoorwaarden sluiten daar wat hem betreft bij aan. “We moeten als sector meer in de ‘lead’ komen. Wij verkopen onze producten, maar de afnemer stelt daarbij de voorwaarden en maakt de rekening op. Daar wil ik vanaf.”

Salomons heeft enkele verkoopvoorwaarden opgesteld. Van zijn eierhandelaar verwacht hij bijvoorbeeld dat die zich houdt aan bepaalde betalingscondities. Ook het leveren van schoon verpakkingsmateriaal is een van de voorwaarden die Salomons stelt aan zijn afnemer. Met vastgelegde verkoopwaarden wil Salomons duidelijk maken dat hij een kwalitatief goede samenwerking nastreeft, zoals dat andersom ook het geval is. “Je kunt een keer klagen over viezig verpakkingsmateriaal, maar je kunt daar ook sancties aan ophangen.”

Naam: Klaasjan Salomons (50). Plaats: Dronten (Fl.). Bedrijf: Salomons heeft twee bedrijfslocaties in de Flevopolder. Op de thuislocatie in Dronten houdt hij 55.000 vrije-uitloophennen en 50.000 scharrelhennen. Op een nabijgelegen locatie houdt hij 20.000 vrije-uitloophennen. Ook heeft hij een bedrijf opgezet in Ghana. - Foto: Koos Groenewold

Zelf facturen opstellen

Salomons stelt sinds een jaartje of zes zelf facturen op. “Het is natuurlijk heel raar dat je als pluimveehouder een product levert waarvoor je afnemer de rekening opmaakt”, zegt Salomons, die weet dat zijn werkwijze nog niet is ingeburgerd in de keten. Zijn huidige eierafnemer is bijvoorbeeld niet ingericht op legpluimveehouders die zelf facturen sturen. “Wij sturen daarom pro forma-facturen naar onze afnemer. Zij controleren die en maken vervolgens alsnog hun eigen rekening op.”

Werken volgens protocollen

De legpuimveehouder werkt zoveel mogelijk volgens protocollen, om de zaken overzichtelijk én overdraagbaar te maken. Hij zet volop in op automatisering en optimalisatie van bedrijfsprocessen. De palletiseerrobot in het eierlokaal genereert bestanden met data, gewichten en eicodes. Alle pallets met eieren komen bij Salomons in het systeem terecht. Facturatie van de eieren gebeurt op basis van een weeknotering. Bij het ophalen van de eieren krijgt de chauffeur een afleverbon. Alle pallets die meegaan op de vrachtwagen worden gescand. Salomons weet exact hoeveel pallets er weggaan. Pallets die niet worden gescand blijven in het systeem hangen. “De afgelopen jaren zijn meerdere pallets zo boven water gekomen en alsnog uitbetaald. Dat was anders niet aan het licht gekomen. Laden en tellen van pallets blijft mensenwerk, waarbij je eenvoudig geld mis kan lopen. Als pluimveehouder ben je druk met het verzorgen van je dieren. Bij ons kan het op deze manier niet fout gaan.”

Wat is je positie in de keten en wat is je prijsstrategie?

De rode draad in Salomons’ verhaal is de ketenpositie van de primaire pluimveehouders. “Wat is je positie in de keten en wat is je prijsstrategie? Als je wat wilt uitstralen dan moet je daar ook actie in ondernemen. Wie een betere ketenpositie wil afdwingen, moet zelf opstaan. Waarom moeten wij ontzorgd worden met facturen en voorwaarden die voor ons worden opgesteld? Als ondernemers in de pluimveehouderij zijn we daar prima zelf toe in staat. Nu moeten pluimveehouders vaak de rekening van hun afnemer controleren, laat dat maar andersom zijn. Als we allemaal in dezelfde modus blijven, dan verandert onze ketenpositie ook niet.”

Eigen kippenvoer maken

Ook bij het inkopen van voer werkt Salomons volgens vaste voorwaarden, die bepaald niet gangbaar zijn. De legpluimveehouder koopt concentraten aan en maakt vervolgens zijn eigen kippenvoer. Bij de inkoop van de concentraten werkt Salomons met zijn eigen bestelbonnen, waarop de juiste afgesproken prijzen staan vermeld. “Een simpele manier om te voorkomen dat de afgesproken prijs toch hoger uitvalt.”

Het maken en versturen van voerbestelbonnen is bij hem direct gekoppeld aan de administratie. “Dat is gemakkelijk overdraagbaar. In die zin ontzorgt dat mij ook weer”, aldus Salomons.

Hij verlangt van zijn leveranciers een voerreceptuur, waarop de ingrediënten van de concentraten staan vermeld. “Er wordt hier geen voer verstrekt zonder receptuur. Dat is voor mij een belangrijke voorwaarde. Het gaat er niet om dat ik geen vertrouwen heb in mijn leveranciers en afnemers. Dat is absoluut niet aan de orde. Het is een kwestie van zelf in de lead zijn en een betere positie in de keten verwerven.”

Meer informatie over de prijzen van eieren vind je in Boerderij Marktprijzen:

Terug