Boerderij: Veldproef AI-vaccinatie gestart

Redactie

Hans Bijleveld

redacteur pluimveehouderij

De veldproef vogelgriepvaccinatie moet inzicht geven in de ontwikkeling van immuniteit, in bescherming tegen vogelgriepvirus en verspreiding van het virus. De gegevens worden ook gebruikt voor het ontwikkelen van een monitoringsprogramma.

De veldproef vogelgriepvaccinatie is gestart. Op vrijdag 15 september zijn 1.800 eendagskuikens gevaccineerd in een broederij. De veldproef, in opdracht van het ministerie van LNV, is een belangrijke stap naar het grootschalig vaccineren van pluimvee tegen het vogelgriepvirus. De veldproef moet inzicht geven in de ontwikkeling van de immuniteit, in de bescherming tegen vogelgriepvirus en de verspreiding van het virus. De gegevens van de veldproef worden ook gebruikt voor het ontwikkelen van een monitoringsprogramma.

De veldproef duurt een legronde lang, tot in het derde kwartaal van 2025. De eerste resultaten worden in het tweede kwartaal van 2024 verwacht. Dan zal naar verwachting een pilot starten om een groter aantal pluimveebedrijven in Nederland te vaccineren. Voorwaarde voor die pilot is dat de vaccins een Europese goedkeuring hebben en de resultaten van de eerste besmettingsproef in het laboratorium bekend zijn.

Twee praktijkbedrijven

De veldproef vindt plaats op twee pluimveebedrijven in de provincies Overijssel en Flevoland. Op een van deze bedrijven worden de gevaccineerde eendagskuikens opgefokt. Na de opfokperiode gaat de helft van de hennen naar het andere pluimveebedrijf, de andere helft van de dieren blijft op het opfok/legbedrijf.

De proef gebeurt met 2.400 dieren, verdeeld over vier groepen, drie testgroepen en een groep niet tegen AI-gevaccineerde dieren. Testgroep 1 is gevaccineerd met een HVT-H5-vaccin van Ceva Santé Animale (Ceva), testgroep 2 en 3 zijn gevaccineerd met een HVT-H5-vaccin Boehringer Ingelheim Animal Health (BIAH). Testgroep 3 krijgt op 12 weken leeftijd een tweede AI-vaccinatie met een H5-eiwitvaccin (van BIAH). Om te onderzoeken of die tweede vaccinatie leidt tot een (nog) betere bescherming.

Tijdens de veldproef worden wekelijks swabsmonsters genomen om een eventuele veldinfectie te kunnen vaststellen, en vindt elke maand bloedonderzoek plaats om de hoeveelheid antistoffen te meten die een maat zijn voor de bescherming tegen het Ai-virus. Ook zullen op drie momenten kippen uit de testgroepen worden onderzocht in het laboratorium van Wageningen Bioveterinary Research (WBVR). Die worden daar onder gecontroleerde omstandigheden besmet met AI-virus om te na te gaan of ze daar tegen zijn beschermd, of dat ze ziek worden en of ze virus verspreiden.

Vectorvaccins

In de veldproef worden twee nog niet toegelaten AI-vaccins getest. Mede doordat die EU-goedkeuring ontbreekt, duurde het lang om goedkeuring voor de veldproef te krijgen. Zo waren er Vergunning besluit Genetisch Gemodificeerde Organismen en een Dierproefvergunning nodig.

Deze twee HVT-H5-vaccins zijn geselecteerd (uit vier) op grond van de resultaten van een eerdere effectiviteitsstudie van WBVR onder laboratoriumomstandigheden bij kippen tot acht weken leeftijd. In de studie boden deze twee vaccins een brede bescherming tegen mutanten van H5-vogelgriepvirussen en bleken ze effectief tegen verspreiding van het virus. Bij beide HVT-H5-vaccins kon bij bloedonderzoek worden vastgesteld of gevonden antistoffen afkomstig zijn van de vaccinatie of van een infectie met een veldvirus.

Bescherming bieden

De veldproef moet duidelijk maken of en in welke mate de vaccins onder praktijkomstandigheden bescherming bieden en verspreiding van virus tegengaan. In een pluimveestal zijn bijvoorbeeld de omstandigheden, zoals huisvesting en stalklimaat, anders, worden de dieren tegen meer ziekten gevaccineerd en zijn er andere kiemen in de stal aanwezig die de effectiviteit van een vaccin zouden kunnen beïnvloeden. Belangrijk is dat de vaccins niet alleen bescherming geven tegen ziekteverschijnselen, maar vooral verspreiding van het vogelgriepvirus tegengaan.

HVT-H5-vaccins zijn vaccins tegen het kalkoen herpesvirus (HVT), een levend (zeer mild) vaccinvirus, waarin een gen van een andere ziektekiem is toegevoegd om ook tegen die tweede ziektekiem bescherming op te wekken. Die tweede ziektekiem is het H5-vogelgriepvirus. Dit soort vaccins worden vectorvaccins genoemd. HVT-vectorvaccins worden ook tegen ander pluimveeziekten gebruikt, zoals tegen Gumboro, NCD, ILT en Marek. Bij gebruik van een HVT-H5-vaccin kunnen voor de vaccinatie tegen andere pluimveeziekten geen HVT-vaccins worden gebruikt.

De HVT-vectorvaccins zeer veilig voor kip en kalkoen, zijn ze zeer veilig voor milieu en mens, en bieden ze langdurige bescherming, doordat het herpesvirus de weerstand blijft stimuleren. Deze HVT-vectorvaccins werken niet goed in andere vogelsoorten, zoals eenden. Vandaar dat in Frankrijk vanaf 1 oktober op grote schaal eenden worden gevaccineerd door middel van een injectie met eiwitvaccins.

Breed getest

Met het bekend worden van de veldproef bracht Ceva informatie over het vaccin naar buiten. Het HVT-H5-vaccin van Ceva is in 2012 geregistreerd in verschillende landen op verschillende continenten, waaronder in de VS. In april 2023 kreeg de farmaceut autorisatie voor tijdelijk gebruik in Frankrijk. Het bedrijf heeft registratie ingediend bij EMA, de Europese Medicijn Autoriteit. Waarschijnlijk komt er begin 2024 registratie.

Sinds 2012 zijn meer dan 2 miljard vogels gevaccineerd met het Ceva H5-vectorvaccin tegen verschillende opkomende clades (variaties) van H5 in Azië, het Midden-Oosten en Latijns-Amerika. Volgens Ceva is dit vaccin het meest gedocumenteerd door wetenschappers uit de VS en de EU, heeft het een bewezen vermogen om de overdracht te stoppen (R-waarde 0) met een volledige bescherming met een lange levensduur. “Over de hele wereld is in verschillende referentie laboratoria aangetoond dat dit vaccin beschermt tegen vele variaties van H5: het is aan te nemen dat dit vaccin ook tegen toekomstige varianten goed werkt”, aldus Ceva.

Lees het laatste nieuws en achtergronden over vogelgriep