Boerderij: Streep door afwaarderen vrije-uitloopeieren geeft de sector lucht

22-11-2023

Redactie

freelance redacteur

Het afwaarderen van vrije-uitloopeieren na zestien weken ophokplicht is bijna verleden tijd, tot opluchting van betrokken pluimveehouders. Begin vorig jaar werd nog gevreesd voor de toekomst van de vrije-uitloopsector.

De pluimveesector heeft de afgelopen jaren flink gelobbyd om de regelgeving voor het afwaarderen van vrije-uitloopeieren aan te passen. De twaalfwekentermijn voor het afwaarderen van eieren werd enkele jaren geleden al uitgebreid naar een zestienwekentermijn. Vanaf eind november is het afwaarderen van vrije-uitloopeieren bij een ophokplicht helemaal van de baan. Dat besloot de Europese Commissie. Pluimveehouders met vrije-uitloopkippen zijn blij dat voor hen dan dezelfde regels gelden als voor biologische legpluimveehouders. Biologische eieren behouden ook in geval van een langdurige ophokplicht hun status.

Volgens Jacco Wisserhof, voorzitter van de kring leghennenhouders van LTO/NOP, is het vervallen van de zestienwekentermijn een belangrijke stap voor de vrije-uitloopsector. Eierhandelaren en retailers zijn gebaat bij continuïteit en afnamezekerheid, zegt hij. “Een afnemer wil zekerheid. Het geeft onrust als het onduidelijk is of eieren wel of niet worden geleverd. Het aanpassen van de regelgeving zorgt voor stabiliteit en maakt dat de markt voor vrije-uitloopeieren blijft bestaan.”

Vanwege de goede vraag naar eieren zorgde het afwaarderen van vrije-uitloopeieren de afgelopen periode niet voor grote problemen, zegt Wisserhof. “Het probleem was nu niet nijpend. We hebben de scharrelmarkt niet overvoerd met onze voormalige vrije-uitloopeieren.”

‘Belangrijk om eicode 1 te blijven stempelen’

LTO/NOP-voorzitter Kees de Jong is blij met de beslissing van de Europese Commissie. “Dit is absoluut goed nieuws voor de vrije-uitloopsector. We hebben er de afgelopen jaren best hard aan getrokken om dit voor elkaar te krijgen. Het heeft langer geduurd dan gehoopt.”

De Jong vindt het een goede zaak dat pluimveehouders in de vrije-uitloopsector in geval van een ophokplicht minder risico’s lopen op inkomstenderving. “Ondernemers hebben geïnvesteerd in het houden van vrije-uitloopkippen. Dat is een houderijvorm die door de maatschappij wordt omarmd. Dus het is goed nieuws dat deze ondernemers straks minder risico’s lopen in het geval van een calamiteit zoals een ophokplicht. Voor legpluimveehouders met vrije-uitloopkippen is het in dat geval heel belangrijk om eicode 1 voor vrije-uitloop op hun eieren te blijven stempelen. De vrije-uitloopsector heeft het moeilijk gehad. Ik hoop dat de sector het verloren marktaandeel terug weet te winnen.”

‘Opgelucht en ingenomen met afschaffen zestienwekentermijn’

Legpluimveehouder Egbert van der Veen is blij met het afschaffen van de zestienwekentermijn. “We zijn opgelucht en ingenomen met deze beslissing. We hebben er lang op moeten wachten. Er is jaren over gesteggeld.”

Van der Veen is opgelucht over het feit dat hij in de toekomst bij een eventuele ophokplicht niet meer hoeft te vrezen voor het afwaarderen van zijn eieren. “Normaal gesproken beuren we voor onze vrije-uitloopeieren 1,5 tot 2 cent meer dan voor onze scharreleieren.”

De Overijsselse legpluimveehouder kijkt terug op een bewogen 2022, waarin aanvankelijk werd gevreesd voor de toekomst van de vrije-uitloopsector. “Het is een onzekere periode geweest. Na de zestienwekentermijn raakten we met onze deelsector een deel van onze marktpositie kwijt. Dat moeten we nu maar weer zien op te bouwen.”

Van der Veen voelde het afwaarderen van de vrije-uitloopeieren niet in zijn portemonnee. “De markt voor scharreleieren was heel goed. Dat heeft het afwaarderen van de vrije-uitloopeieren gelukkig ruimschoots gecompenseerd. Maar zo’n goede eiermarkt is niet blijvend.”

Egbert van der Veen (65) heeft in Oud-Bergentheim (Ov.) een leghennenbedrijf met 72.000 hennen (38.000 scharrelhennen en 34.000 vrije-uitloopkippen. Ook is er een akkerbouw- en een vleesveetak. Van der Veen runt het bedrijf met zijn vrouw Geesje, hun zoon Welmer en schoondochter Chantal. - Foto: Frank Uijlenbroek

Terugwinnen marktaandeel kost tijd

In tijden van inflatie laten consumenten duurdere eieren eerder links liggen, zo ziet Van der Veen. “De vraag naar biologische eieren is ingestort. Met vrije-uitloopeieren hebben we er ook wel last van. We moeten onszelf niet uit de markt prijzen. We produceren eieren voor een bepaalde categorie mensen. Maar ook in die categorie hebben sommige consumenten andere keuzes gemaakt. Voor ons is dat frustrerend om te zien.”

Het terugwinnen van marktaandeel kost tijd. Na het opheffen van de ophokplicht bleef Van der Veen op aanraden van zijn afnemer nog enkele weken uitsluitend scharreleieren leveren. “De handel was terughoudend met vrije-uitloopeieren.”

Van der Veen beschouwt vrije-uitloop als een belangrijke pijler onder zijn bedrijfsvoering, die in de loop der jaren is opgebouwd. “We hebben ons bedrijf erop ingericht. De grond is bedoeld voor de kippen. Daar kunnen we niet zomaar akkerbouwgewassen gaan telen.”

Met het wijzigen van de regelgeving ziet Van der Veen de toekomst voor de vrije-uitloopsector een stuk rooskleuriger in. “We kunnen in geval van een ophokplicht vrije-uitloopeieren blijven leveren, zonder dat onze marktpositie snel onder druk komt te staan. Dat geeft extra zekerheid.” Van der Veen hoopt vooral dat de sector na twee moeilijke jaren nu voor langere tijd gevrijwaard blijft van vogelgriepdreiging. “Het vogelgriepvirus zorgde dit najaar tot de uitbraak in Renswoude niet voor problemen. Hopelijk blijft het rustig.”

Van der Veen zou graag zien dat de regels voor vrije-uitloopkippen ook op een ander punt worden aangepast. “Ik hoop dat het nog een keer komt tot de invoering van een minimum aantal dagen dat de kippen naar buiten moeten. Op die manier kunnen we de dieren in de periode van de vogeltrek of bij slecht weer binnenhouden zonder dat dit consequenties heeft.”

Marktherstel in volle gang

De ophokplicht is in Nederland in etappes opgeheven. Volgens Werner Buck, voorzitter van de Algemene Nederlandse Vereniging van Eierhandelaren en Eiproductfabrikanten (Anevei), gaat ook het Nederlandse vraagherstel naar vrije-uitloopeieren in etappes. “Na het opheffen van de ophokplicht begin juli zien we dat de markt zich herstelt. Het gaat de goede kant op. Maar de vraag naar vrije-uitloopeieren is nog niet zoals die was. In de Peel en de Gelderse Vallei is de ophokplicht langer van kracht gebleven. De verwachting is dat de vraag naar vrije-uitloopeieren in Nederland eind dit jaar weer op niveau kan zijn.”

Buck is blij dat de meerjarige lobby voor het aanpassen van de regels voor vrije-uitloopeieren zich dit najaar heeft uitbetaald. “Dat is uitstekend nieuws, waar we drie jaar voor hebben geknokt. We kregen niet veel bijval vanuit met name de zuidelijke landen. Daar speelt het probleem ook niet. De Europese Commissie was wel welwillend. Duitsland is pas laat gedraaid.”

Veranderd toekomstperspectief

De Anevei-voorzitter ziet dat de vrije-uitloopsector er nu heel anders voorstaat dan pak ’m beet anderhalf jaar geleden. Toen waren de vooruitzichten voor de deelsector nog somber gesteld. “De wereld ziet er nu heel anders uit.” Buck refereert daarbij niet alleen aan de door de Europese Commissie aangepaste regels voor vrije-uitloopeieren in geval van een langdurige ophokplicht. Hij doelt ook op het gemuteerde vogelgriepvirus, waardoor kippen nu minder vatbaar lijken. Tegelijk worden er momenteel proeven gedaan met vogelgriepvaccins. Buck: “De discussie over dierwaardige veehouderij loopt. Hierin past de vrije-uitloopsector natuurlijk prima. Het sentiment over het vrije-uitloopei is mijns inziens louter positief. Het ei wordt door de markt en de consument gewaardeerd.”

Wisserhof heeft zich de afgelopen jaren meermaals afgevraagd of er nog wel toekomst was voor de vrije-uitloopsector. Het veranderen van de regelgeving zorgt voor vertrouwen. Volgens Wisserhof zijn er meer factoren die zijn positieve gevoel versterken. “Het vogelgriepvirus lijkt gemuteerd en de dreiging vanuit de natuur is afgenomen. Op dit moment ziet het er goed uit, al moet ik meteen een winstwaarschuwing afgeven: een nieuwe algehele ophokplicht is deze winter natuurlijk niet uitgesloten.”

Vrije-uitloopkippen op het leghennenbedrijf van Egbert van der Veen in Oud-Bergentheim. De pluimveehouder is blij met de aangepaste regelgeving voor vrije-uitloopeieren. - Foto: Frank Uijlenbroek

Opnieuw landelijke ophokplicht

Wisserhofs woorden zijn nog maar nauwelijks opgetikt of het ministerie van Landbouw meldt zaterdag 11 november een uitbraak van vogelgriep op een bedrijf met 65.000 leghennen in Renswoude. Het kondigt een ophokplicht af in de regio’s 7 en 10. “Een forse tegenvaller. Juist vanwege het kleinere aantal watergebieden zou je verwachten dat het risico op een uitbraak in de Gelderse Vallei lager is. Het blijkt maar weer dat we te maken hebben met een sluipmoordenaar. Vogelgriep kan zomaar opduiken”, aldus Wisserhof.

Twee dagen later is het raak op een zorgboerderij in Edam-Volendam en wordt preventief een landelijke ophokplicht afgekondigd. “Deze uitbraken hebben geen gevolgen voor de status van vrije-uitloopeieren”, aldus Werner Buck van Anevei. “In eerste instantie is er nog wel een zestienwekentermijn van kracht, maar die wordt eind november ingehaald door de nieuwe EU-regels. Vrije-uitloopeieren behouden dus hun status.”

‘Blijven kijken naar regionalisering’

LTO/NOP en Anevei blijven met het ministerie van LNV in gesprek over de te hanteren strategie bij het afschalen van een ophokplicht. Beide belangenorganisaties zijn groot voorstander van regionalisering. Wisserhof: “Vanwege een kleiner risico op vogelgriep is de ophokplicht dit jaar in sommige regio’s eerder opgeheven. Daar hebben we sterk op aangedrongen. Ik ben blij dat onze zienswijze ook bij het ministerie van LNV begint te landen.” Buck: “Wij pleiten voor het gebruik van meer objectieve criteria. In Duitsland wordt op kreis-niveau (regionaal niveau; red.) gekeken naar het wel of niet opheffen van de ophokplicht. Daarbij wordt ook goed gekeken naar het moment van de laatste besmetting in een gebied. In Nederland handelen we vooral op basis van verwachtingen.”

Lees het laatste nieuws en achtergronden over vogelgriep

Terug