Boerderij: Jonge hennen bestellen, waar moet je als legpluimveehouder op letten

01-02-2024

Redactie

freelance redacteur

Zo’n halfjaar voor aanvang van een nieuwe ronde moeten legpluimveehouders alweer jonge hennen bestellen. Hoe kom je tot de juiste keuzes op de gesegmenteerde eiermarkt?

Voor welke markt wil je produceren en wat voor soort hennen horen daarbij? Welke prijsafspraken maak je en hoe lang leg je die eventueel vast? Kies je ervoor om eieren te verkopen via bemiddeling van de Unie van Pluimvee Producenten (UPP)?

Legpluimveehouders hebben tegenwoordig heel wat te kiezen op de gesegmenteerde eiermarkt als ze jonge hennen moeten bestellen. Ga je voor bruine of witte hennen? Wil je voor de Duitse (OKT, ohne Kükentoten) of Nederlandse markt (MKT, met kuikendoden) produceren? Sommige pluimveehouders kunnen ook nog kiezen tussen scharrel (eventueel met 1 ster), vrije-uitloop of biologisch.

De industrie gold voorheen als het afvoerputje van de eiermarkt. Dat is echt achterhaald

Klaasjan Salomons, legpluimveehouder en vicevoorzitter leg van de UPP

Segmentering niet per se verkeerd

“Segmentering is in mijn ogen niet verkeerd. Het is fijn om keuzes te kunnen maken. Achteraf weet je vaak pas of je het juiste hebt gedaan. Dat hoort bij het ondernemerschap. Ik word pas zenuwachtig als ik geen keuzemogelijkheden meer heb”, zo zegt Jacco Wisserhof, voorzitter van de LTO/NOP-kring leghennenhouders en legpluimveehouder in Rhenen (U.).

Volgens Wisserhof is het aan individuele ondernemers om te beslissen voor welke deelmarkt zij willen en kunnen produceren. “Ben je bereid om in OKT te investeren en kun je de risico’s dragen? Dat verschilt per bedrijf en per situatie. Na de overname in 2013 zat ik als ondernemer bijvoorbeeld in een andere fase als tegenwoordig.”

Jonge hennen bestellen moet al in een vroeg stadium gebeuren, zo’n halfjaar voordat ze daadwerkelijk op het bedrijf komen. Legpluimveehouders kunnen samen met hun afnemer en voeradviseur kijken naar de verwachte vraag vanuit de markt. Daarbij kunnen verschillende afspraken worden gemaakt, zo zegt Wisserhof. “Sommige ondernemers spreken een vaste prijs af voor een jaar. Anderen kiezen ervoor om de hele ronde dicht te timmeren of een deel vast te leggen. Vaak zie je dezelfde ondernemers toch dezelfde dingen doen”, aldus Wisserhof.

‘Jonge hennen bestellen? Kies zorgvuldig’

Volgens Klaasjan Salomons – legpluimveehouder en vicevoorzitter leg van de UPP – is het van groot belang om als ondernemer een weloverwogen beslissing te nemen. “Verdiep je in de markt en laat het eens los om, zoals gewoonlijk, voor bruine MKT-hennen te kiezen. Maar uiteindelijk moet je als ondernemer zelf beslissen.”

Sommige prijsafspraken zijn een jaar geldig. Legpluimveehouders hebben zo de mogelijkheid om tijdens de ronde een andere afzetmarkt te kiezen en eventueel de vrije markt op te gaan. Afgelopen jaar werd daar op de florerende markt gretig gebruik van gemaakt. Daarbij werden ook door de eierverwerkende industrie goede prijzen betaald. Salomons: “De industrie gold voorheen als het afvoerputje van de eiermarkt. Dat is echt achterhaald. De industrie heeft zich opgewerkt tot een volwaardige markt, waarop goede verdiensten mogelijk zijn.”

Namens de UPP en Biomeewaarde Ei merkt verkoper Wim Thomassen dat meer leghennenhouders er voor kiezen om voorafgaand aan de ronde hun eieren te verkopen. Jonge hennen moeten in een vroeg stadium worden besteld, ver voordat het eerste eiergeld wordt verdiend.

Aan het opzetten van OKT-hennen zijn bovendien flinke meerkosten verbonden. “Jonge hennen bestellen gebeurt daarom vaak in overleg met de eierafnemer. Voorheen zag je te zijner tijd wel aan wie je de eieren zou verkopen.” Thomassen raadt legpluimveehouders aan om vooraf goed te bedenken voor welke markt zij willen produceren. “Wil je tafeleieren voor de binnenlandse of Duitse markt produceren? Of kies je voor afnemers in de horeca of de industrie?”

Overstap op eiermarkt na bemiddeling UPP

Medio januari zijn de 70.000 Dekalb-hennen (MKT) van Harm Atzema respectievelijk 100, 96 en 70 weken oud. Hij produceert voor de binnenlandse eierverwerkende industrie. Daar komt snel verandering in.

Harm Atzema (53) heeft 70.000 leghennen en 80 hectare akkerbouw in Zuidbroek (Gr.). – Foto: Hans Banus

Na bemiddeling van de Unie voor Pluimvee Producenten bestelde Atzema OKT-hennen en gaat hij dus binnenkort eieren voor de Duitse markt produceren. “De OKT-hennen zijn bij aanschaf fors duurder dan MKT-hennen. Maar het prijsverschil aan de opbrengstkant gaf de doorslag.”

De pluimveehouder koos ervoor om deels tegen een vooraf afgesproken prijs te produceren. “Als pluimveehouder kun je kiezen voor verschillende afspraken, met uiteenlopende termijnen. Het is maar net hoeveel risico je kunt en wilt dragen.”

‘Margeverdeling in de keten moet anders’

Atzema heeft voor het eerst zaken gedaan met de UPP. Hij sluit niet uit dat dit navolging krijgt. De Groningse legpluimveehouder stoort zich aan de margeverdeling in de keten, waarbij de retail volgens hem flinke winst maakt op de verkoop van eieren. “De overheid heeft de mond vol van een ’eerlijker verdienmodel’, maar waarom zijn Nederlandse eieren in Duitse supermarkten zoveel goedkoper?” Met de UPP hoopt en verwacht Atzema dat pluimveehouders een stevige vuist kunnen maken richting de handel. “Eierafnemers moeten vervolgens wel in overleg met de retail.”

Atzema richtte zijn bedrijf zo in dat hij meerdere markten kan bedienen. Hij heeft de mogelijkheid om de hennen vanuit twee van zijn drie stallen naar buiten te laten gaan. In een van de stallen houdt hij vanwege de vogelgriepdreiging op dit moment echter bewust geen vrije-uitloophennen.

“Ik mag nu 3.000 kippen meer houden in deze stal”, aldus Atzema. Hij hoeft in deze stal nu geen rekening te houden met de (beperkende) afmetingen van de buitenuitloop. “We hebben vijf jaar geleden ingezet op extra vrije-uitloopkippen. Daar zagen we de meerwaarde van in. De grond lag er al, maar we investeerden in omheining. Met de kennis van nu hadden we dat beter niet kunnen doen.”

Atzema is blij dat hij als legpluimveehouder wat te kiezen heeft bij het bestellen van jonge hennen. De huidige marktsituatie omschrijft hij als niet ongunstig. “Maar we dragen ook grote risico’s. In geval van een vogelgriep- of salmonellabesmetting ben je zo een poos voor niks aan het werk.”

‘Alle eieren zijn welkom’

De Algemene Nederlandse Vereniging van Eierhandelaren en Eiproductfabrikanten (Anevei) ziet een goede vraag naar eieren. “Op dit moment zijn alle eieren welkom. De markt is gunstig. Alle soorten eieren zijn in trek. Ook de markt voor biologische eieren ziet er weer positiever uit”, zo laat Anevei-voorzitter Werner Buck weten. Volgens hem gaan 50% van de Nederlandse tafeleieren de Duitse grens over als OKT-eieren.

In december was er in Duitsland een tekort aan OKT-eieren. Volgens Buck hebben eierhandelaren en pakstations in augustus en september geanticipeerd op de toenemende Duitse vraag naar OKT-eieren. “Het is een kwestie van goed plannen en vooruitkijken. Dat gaat meestal in overleg tussen pluimveehouders en hun afnemers. Met een teveel aan OKT-eieren bestaat het risico dat de eieren worden afgewaardeerd. Pluimveehouders moeten uiteindelijk zelf de afweging maken wat voor hen het beste is.”

De waarde van een OKT-ei staat los van de meerkosten. Het is een valkuil om vanuit de kostenkant te redeneren

Klaasjan Salomons, legpluimveehouder en vicevoorzitter leg van de UPP

Duitse markt vraagt om OKT-eieren

Salomons merkt dat men op de Duitse eiermarkt zit te springen om OKT-eieren. De meerkosten van OKT-hennen komen volgens Salomons uit op € 4,50 tot € 5 per dier. De forse meerkosten van OKT-hennen worden door sommige eierafnemers voorgefinancierd, zo weet Salomons. “Ik zou dat persoonlijk niet willen. Je bent dan toch aan handen en voeten gebonden.”

Als legpluimveehouder wil Salomons graag inspringen op de Duitse marktvraag. Rond deze tijd – eind januari – zijn 65.000 OKT-hennen geleverd op zijn bedrijf in Dronten (Fl.). “Legpluimveehouders moeten ver van tevoren beslissen voor welke markt zij gaan produceren. Dat maakt het er niet gemakkelijker op. Ik heb mijn hennen al in juni 2023 besteld. Toen was nog niet duidelijk in beeld dat de vraag naar OKT-eieren zo zou toenemen. Ik heb mijn keuze mede gebaseerd op Duitse inlegcijfers van broedeieren.”

Atzema bestelde OKT-hennen. Deze eieren zijn nog voor de binnenlandse industrie. - Foto: Hans Banus

Groeiende UPP wil primaire sector dienen

Volgens vicevoorzitter leg Klaasjan Salomons is inmiddels een kwart van de Nederlandse legpluimveehouders lid van de Unie van Pluimvee Producenten (UPP). Op dit moment worden meer dan 10% van de Nederlandse eieren via de vereniging verkocht, aldus Salomons. “We zijn groeiende en zetten in op een verdere toename van het ledenaantal. Uiteindelijk willen we dat 40 tot 50% van alle Nederlandse eieren via de UPP worden verkocht. Dat is onze stip op de horizon.”

De UPP heeft geen winstoogmerk en wil de primaire producent dienen, zo zegt Salomons. Hij stelt dat leden-legpluimveehouders dankzij de input van de UPP de afgelopen twee jaar een significant betere eierprijs hebben gebeurd. “De UPP zorgt voor meer marktwerking. Doorgaans lukt het om een prijs te krijgen die aansluit bij de markt. De UPP is niet opgericht om het eierhandelaren moeilijk te maken, maar om meer marktwerking te creëren.”

‘Kritisch kijken naar verwaarding OKT-eieren’

De significante meerkosten van OKT-hennen moeten worden terugverdiend met een plus op de eierprijs. Volgens Salomons moet de daadwerkelijke waarde van een OKT-ei daarbij als uitgangspunt dienen. Te vaak wordt volgens hem nog naar de gemaakte kosten gekeken. “De waarde van een OKT-ei staat los van de gemaakte meerkosten. Het is een valkuil om vanuit de kostenkant te redeneren. Er is een gebrek aan OKT-eieren. De markt is ernaar om goed naar de juiste verwaarding te kijken.”

Salomons vraagt zich af of legpluimveehouders er goed aan doen om hun OKT-eieren op basis van de NOP-notering te verkopen. “De NOP-notering sluit in mijn ogen niet aan bij het product dat we vermarkten. Voor het verkopen van OKT-eieren is een duidelijke toeslag op de NOP-notering nodig. De UPP kijkt daar kritisch naar. Het speelt in ons achterhoofd om hier met de noteringscommissie een open en eerlijk gesprek over te voeren.”

Zelf verkocht Salomons zijn eieren tot en met 2022 altijd voor een vaste prijs. “In sommige gevallen wordt dat ook door financiers verlangd.” Vorig jaar stapte de legpluimveehouder over op de vrije markt. “Waarom zou je op voorhand voor een vaste prijs kiezen als de marktindicatie duidelijk vragend is?” In overleg met zijn afnemer zag Salomons kans om zijn OKT-eieren op basis van de Duitse Weser Ems-notering uitbetaald te laten worden. “Voor OKT-eieren sluit die notering in mijn ogen beter aan op de markt dan de NOP-notering.”

Terug