Boerderij: Jan Vroegindeweij (Stuurgroep Eendagshaantjes): ‘Retail aan zet om ZED-eieren te bestellen’

Jan Vroegindeweij is duovoorzitter van de Stuurgroep Eendagshaantjes. Hij wil bereiken dat vanaf 2026 geen eendagshaantjes meer worden gedood voor de productie van tafeleieren voor de Nederlandse en Duitse markt. Vroegindeweij roept de retail op om tot actie over te gaan en ZED-eieren (ZED: zonder eendagshaantjes doden) te bestellen. 

Kijkend naar de toekomst probeert Jan Vroegindeweij maatschappelijke vraagstukken om te zetten in kansen. Zo deed hij dat eerder als voorzitter van de Stuurgroep Ingrepen Pluimvee al en zo doet hij dat als preses van de Stuurgroep Eendagshaantjes opnieuw. Hij maakt graag gebruik van het poldermodel om in constructieve samenwerking met belanghebbenden, zoals het ministerie van LVVN en de Dierenbescherming, in gepast tempo vooruit te komen.

“Benoem het probleem, loop er niet van weg en ga samen aan de slag. Probeer dingen niet te snel te forceren en doe het in afstemming. Zo kun je een situatie creëren waarin het probleem wordt aangepakt op een manier die recht doet aan boer, milieu, dierenwelzijn en consument, in onwillekeurige volgorde”, aldus Vroegindeweij.

In de recent gepresenteerde Roadmap Uitfaseren van het doden van eendagshaantjes van legrassen wordt door de Stuurgroep Eendagshaantjes richting gegeven aan het behalen van de ambitieuze hoofddoelstelling.

“De sector is er klaar voor. Broederijen hebben de afgelopen jaren flink geïnvesteerd en opgeschaald in de capaciteit om geslachtsbepaling in het ei toe te passen. Primaire opfok- en legbedrijven hoeven op zich niks aan hun bedrijfsvoering te wijzigen. Ook voor pakstations levert het niet veel problemen op. Zij hoeven enkel de labels te veranderen. Het is van belang dat de retail de eieren gaat kopen.”

“Ja, uiteindelijk is dat wat er moet gebeuren om het ingevuld te krijgen. Er is geen pluimveehouder die voor ZED-hennen kiest als-ie er niet voor betaald krijgt. De berekende meerkosten bedragen meer dan een arbeidsinkomen. Je mag niet van iemand vragen om een arbeidsinkomen op te offeren. Uiteindelijk moet de consument de eieren betalen. De relatieve meerkosten voor de consument zijn bescheiden. Bij een consumptie van 200 eieren per jaar – en dan gaat het niet eens alleen om tafeleieren – praat je over €4 extra. Dat is minder dan €0,10 per week. Dat is betaalbaar. Daar zit niet de crux. De retail moet het ZED-ei in het schap leggen.”

“Ik zie begin maart nog geen enkele bestelling vanuit de Nederlandse retail komen. Dat betekent dat we dit jaar heel weinig eieren gaan produceren voor deze lijn. Wanneer je vandaag een bestelling van jonge hennen plaatst, dan ben je zo acht maanden verder voordat de eieren naar de supermarkt gaan. Er is nog tijd, maar ik ben heel benieuwd hoe de retail gaat omschakelen. Gaat dat per schap gebeuren of met bepaalde soorten? De productie is niet van het ene op het andere moment aanwezig en moet worden opgebouwd. Dat vraagt sturing, anders heb je geen productie in 2026.”

“De Stuurgroep heeft al met het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) en eierafnemers gesproken om het gesprek aan te zwengelen. Dat werd georganiseerd door Avined. Maar Avined verkoopt geen eieren. Dat doen de pakstations. Zij moeten met de retail om tafel. Mogelijk worden er al besprekingen gevoerd, maar heeft dit nog niet tot concrete bestellingen van jonge hennen geleid. Dat is voor mij het ijkpunt. Ik kan me niet voorstellen dat de retail hier niet instapt.”

“We willen de vinger aan de pols houden om te zien of implementatie van ZED op gang komt. Indien dit niet gebeurt, dan zetten we ons via gesprekken met de retail in om het tij te keren. We hebben te maken met een lange aanlooptijd. Als je echt serieuze stappen wilt maken, dan moet het nu gebeuren. Dat is een oproep aan supermarkten om hun verantwoordelijkheid te pakken. Wij willen als sector niet de zwarte piet toegespeeld krijgen wanneer het uiteindelijk niet lukt. Anders is dit het bewijs van een maatschappij die iets vraagt, maar waar uiteindelijk de consument toch niet wil.”

“Als de sector niet voldoende doet, dan komt er wet- en regelgeving. Wanneer wij kunnen aantonen dat we ons voldoende hebben ingezet, dan is dat geen automatisme. Met alles wat we nu al hebben gedaan en met datgene wat er nu staat, heeft de sector meer dan voldoende aangetoond er klaar voor te zijn. Het ministerie van LVVN en de Dierenbescherming zijn tevreden over onze inspanningen.”

“Het proces is goed verlopen. Iedereen verdedigde zijn posities, maar we hadden geen onenigheid, integendeel. We wilden de details goed uitwerken en hebben de roadmap daarom twee maanden later gepresenteerd. Dat kwam agenda-technisch ook beter uit. Er staat nu een systeem waarvan we weten dat de sector het goed geregeld heeft. Jan Workamp heeft een fantastische rol gespeeld in het proces en bij het opstellen van de roadmap.”

“Het plan is inderdaad dat er een aparte IKB-module wordt opgetuigd voor ZED. Daar moeten de laatste knopen nog over worden doorgehakt. Maar de richting is duidelijk. Daarbij gaan we voor zoveel mogelijk uitwisselbaarheid met KAT, met behoud van IKB. Daar zit voor ons duidelijk een meerwaarde. Als sector zitten we graag aan het stuur. Wat ons betreft is IKB het juiste vehikel.”

“Het doden van eendagshaantjes is weliswaar verboden in Duitsland, maar er geldt geen houderijverbod voor niet-OKT. Dat is wrang voor Duitse broederijen. Iets wat zij zelf niet mogen leveren, mag wel worden geïmporteerd. Niet-OKT-eieren en jonge hennen worden uit het buitenland gehaald. De Duitse productie van kuikenbroederijen is daardoor fors teruggelopen. Zo is het nooit bedoeld geweest. Het is niet aan mij om daar verder iets van te vinden, maar ik zie wel de gevolgen. Implementatie van het Duitse model zou voor de Nederlandse sector een behoorlijke kater opleveren, zeker omdat wij een exporterend land zijn.”

Geslachtsbepaling op dag 0 van het broedproces is mijn finale doel

“Een concept als KipSter werkt met haantjes, maar het gros van de markt gaat naar geslachtsbepaling in het ei. Dat is heel duidelijk. Het aantal geboren haantjes daalt naar minimale aantallen.”

“Dat is voor hen inderdaad de stip op de horizon, maar op dit moment is dat niet reëel. De ontwikkelmogelijkheid hiervoor is beperkt. Zelf zou ik graag zien dat er een techniek komt waarbij je al op dag 0 van het broedproces het geslacht kan bepalen. Dat is mijn finale doel. Dat staat bovenaan mijn lijstje.”

“Op die dag word ik pas echt blij over dit dossier. Dan hebben we het echt gemaakt. Al het andere is op weg daarnaartoe. Met geslachtsbepaling voor dag 13 van het broedproces conformeren we ons aan de KAT-voorschriften. Er is dan nog geen sprake van pijnperceptie in het embryo. We zitten nu niet zozeer met een welzijnsprobleem, maar wel met een ethisch probleem, waarbij je leven doodt dat in ontwikkeling is. Dat is nog steeds niet wat we als broederijen willen.”

Creatieve ideeën voor een mooiere Nederlandse term van harte welkom

“Creatieve ideeën voor een mooiere Nederlandse term zijn van harte welkom. De doelstelling mag niet worden verbloemd. Met ZED benoemen we datgene wat we willen vermijden. Girls only bijvoorbeeld, is leuk bedacht, maar dekt uiteindelijk niet de lading.”