Boerderij: Spanje is hersteld van het kooiverbod

De Spaanse eierindustrie heeft turbulente jaren achter de rug. De productie ging fors onderuit door het verbod op conventionele kooien in 2012. Het herstel verliep langzaam maar gestaag, de huidige productie is op een recordhoogte.

Spanje is na Frankrijk de tweede eierproducent in de EU. Zo’n 95% van de Spaanse leghennen zat tot 2012 in kooihuisvesting. Europese eisen dwongen de pluimveehouders over te schakelen op verrijkte kooien, scharrel, vrije uitloop of biologische houderij. Aanvankelijk waren verrijkte kooien favoriet. Die werden gaandeweg minder belangrijk doordat er steeds meer nieuwe scharrelstallen werden gebouwd, niet in de laatste plaats doordat de toonaangevende retailers in Spanje geen eieren meer verkopen uit kooisystemen.

Forse teruggang in bedrijven en hennen

De gedwongen omschakeling in huisvesting leidde tot een scherpe daling van het aantal legbedrijven en hennen. Spanje telde in 2010 1.446 legpluimveebedrijven die 46,4 miljoen hennen hielden en 13,3 miljard eieren produceerden. In 2012 was een op de vijf bedrijven gestopt; er resteerden 1.175 bedrijven met 38,2 miljoen hennen die 11,4 miljard eieren produceerden. Pas in 2015 bereikte de eierproductie weer het niveau van 2010. Sindsdien schommelt de eierproductie tussen 13,1 en 13,9 miljard.

Meer scharrel

Tussen 2017 en 2021 nam het aantal hennen in verrijkte kooien met 16% af, met name scharrelsystemen zaten in de plus. Het aandeel alternatieve huisvestingssystemen steeg van 12,2% in 2017 tot 26,7% in 2021. Ondanks de snelle toename van de alternatieve huisvestingssystemen, ligt dat aandeel nog steeds maar op de helft van het EU-gemiddelde van 55,1% in 2021.  Het aandeel biologische huisvestingssystemen is in Spanje erg laag met slechts 1,6%.

De belangrijkste drijvende krachten achter deze dynamische ontwikkeling waren de discounters. Lidl stopte in Spanje in 2018 met de verkoop van eieren uit verrijkte kooien en andere retailers volgden aarzelend. Ook de snelgroeiende Spaanse export naar EU-lidstaten joeg scharrelhuisvesting aan, want de EU-consumptie van alternatieve eieren groeit.

In 2021 waren er weer ruim 47 miljoen hennen, op 1.446 bedrijven. De groei in bedrijven sinds 2012 betrof vooral nieuwe locaties met scharrel- en biologische systemen. Dat zijn veelal kleinere bedrijven die voornamelijk produceren voor de binnenlandse markt. Gezien de totale groei in aantal dieren hebben de overige bedrijven hebben dus hun aantal hennen uitgebreid.

Corona dwingt tot meer export

De Spaanse zelfvoorzieningsgraad schommelde lange tijd rond 116%, maar steeg na 2017 flink. De binnenlandse consumptie van eieren daalde van 16 kilo per hoofd van de bevolking in 2016 naar 13,8 kilo in 2019. Corona drukte dat verbruik nog verder door lockdowns van hotels en restaurants en een aanzienlijke vermindering van het aantal toeristen. In 2021 was het verbruik gedaald tot 13 kilo per hoofd van de bevolking. De zelfvoorzieningsgraad steeg dat jaar naar 135%. Dit alles dwong de industrie om haar export te verhogen, aangezien de eierproductie stabiel bleef. Nieuwe markten binnen en buiten de EU werden ontwikkeld, met als belangrijkste Mauritanië, Israël en het Verenigd Koninkrijk.

Tussen 2010 en 2012 daalde het exportvolume met een vijfde van 144.287 naar 116.784 ton. Daarvan ging 95% naar EU-landen met Frankrijk, Italië en Portugal als koplopers, gevolgd door Nederland en Duitsland. Tussen 2012 en 2015 groeide het belang van export naar niet-EU landen. Die namen in 2016 20,3% van de export voor rekening. In de jaren daarna schommelde het EU-aandeel tussen 80 en 85%.

De export begon vanaf 2018 aanzienlijk te groeien en bereikte met 283.663 ton in 2021 een voorlopig record, mede dankzij corona.

De import van eieren uit EU-landen schommelde aanzienlijk tussen 31.000 ton in 2010 en 77.000 ton in 2018, maar bleef vanaf 2018 op een hoog niveau. Eiproducten, zowel vloeibaar als gedroogd, wonnen aan belang. De import uit niet-EU-landen was verwaarloosbaar.